As catro provincias galegas naceron mortas en 1833. Agora que volve 'Xogo de tronos', regresemos aos nosos sete reinos de Poñente
AS CARTOGRAFÍAS son convencións que, ás veces, se imitan a nós. Neste país deturpado en 1833 por Javier de Burgos —e, antes ou despois, por tantos outros—, os mapas oficiais que mellor me representan hoxe por hoxe son os das dioceses eclesiásticas.
Explícome. Como recastada e melidá por parte de pai, o da pertenza á provincia da Coruña dáme un pouco a risa, que queren que lles diga. As de Melide nacen hoxe no CHUS de Santiago e son confirmadas (se é que se dá o caso) polo bispo de Lugo. As de Melide engodállanse os sábados á noite con xentes de Palas e de Agolada, de Arzúa, Cruces e Rodeiro. Se bebes, non conduzas, amiga. Canta falta fai o Noitebús, insisto.
Coa extinción da Liga da Montaña, a miña xeografía do corazón parécese á Terra do Medio de Xosé Vázquez Pintor. Unha Terra Media como a de Tolkien, pero con uralitas, marquesiñas para os coches de liña irrepetibles —nunca se repiten— e centros de saúde en fantasía de formigón que deixan pampos os peregrinos cando van curar unha escordadura de nocello. O paisiño dos queixos da nabiza que edita o Mentireiro Verdadeiro. O das serras do Farelo, o Faro, o Careón e mais os montes do Bocelo. Que este mundo non teña marcos nos mapas non significa que sexa imaxinario.
Cóntolles todo isto porque quedan tres días para a estrea da sétima tempada de Xogo de tronos. E, como cada vez que se achega o inverno —perdóenme a chanza—, posúeme o espírito de Victoria Armesto (Totora), a autora desa biblia que é Galicia feudal.
As fantasías medievaloides son droga dura. Republicana, claro, pero como resistir o feitizo de escudos de armas, brasóns e lemas. Amor cortés e cabaleiría con pouquísima deconstrución. Veleno puro. O león e o dragón sacan un punto de muiñeira no escudo do Reino Suevo. San Froilán tamén tiña un lobo domesticado como mascota.
As fantasías medievaloides son droga dura. Dicímonos republicanas, pero como resistir o feitizo real dos brasóns
"En los tiempos oscuros de tribulación, Gonzalo rigió la grey de Mondoñedo desde la sede de San Martín, la defendió contra su enemigo y su piedad hizo brotar el milagro. Eiquí durme (sic) o sono dos xustos o corpo do Bispo Santo". Este prólogo como para unha fantasía de capa e espada é noso e pode lerse sobre o sartego de San Gonzalo na basílica de San Martiño de Mondoñedo de Foz.
Nunca lle estarei agradecida abondo ao oficio de reporteira de provincias, que me permitiu seguir as pegadas de Witiza e Dona Urraca pola Ulloa, ollar o castelo de Doiras e o mosteiro do Carboeiro —"de noche y de día"—. Que me deixou achegarme ao Retablo das Reliquias da catedral de Santiago e ao seu Panteón Real como se fose a mesmísima cripta dos reis do Norte de Invernalia.
Xamais deixará de sorprenderme a renuencia de parte da nosa clase pensante e/ou intelectual a aproveitar o que fomos como pobo e os nosos relatos para artellar as nosas narrativas de ficción do terceiro milenio. Engulimos paquetes completos que veñen de fóra e esquecemos a emperatriz Berenguela, a Reimundo de Borgoña e o conde de Traba.
Cando das unha volta por Europa faste cruces ao decatarte de como falan dos seus pedrolos do Destino e dos seus mitos fundacionais, sen moita preocupación de canto está comprobado pola historiografía e canto, xa saben, se non è vero è ben trovato.
Como o Poñente de George R.R. Martin e HBO, este confín de Europa tivo sete provincias. Sete reinos. De todo aquilo quédanos apenas a Ofrenda do Antigo Reino de Galicia ao Santísimo Sacramento. As sete cruces arredor do cáliz no escudo oficial. A grandeza señorial de Tui, Mondoñedo e Betanzos, sempre capitais de provincia.
Fascíname o nome dos arciprestrados da Igrexa católica en Galicia. Abeancos. Camba. Céltigos. Miranda. Neira de Xusá. Oitavén. Tebra. Lérez. Ás veces imaxínoos sobreimpresos na cartografía activa da apertura de Xogo de tronos. Terra de Montes. Narla. Xanrozo. Como se fosen Rocha Casterly, o Niño de Aguias, as Illas do Ferro, Cidade Topia...
Imaxino que soa a Marcha Solemne do Antergo Reino de Galicia no canto das Choivas de Castamere. Nin os Lannister pagan as súas débedas nin dos Baratheon é a xenreira. Mellor, ese "hoc hic mysterium fidei firmiter profitemur", do escudo de Lugo, e o "aurum vile tibi est argenti pondera cedant plus est quod propria felicitate nites", do crismón de Quiroga. Fagamos a proba: "Viva Lalín, con razón ou sen ela". "Pontevedra é boa vila, dálle de beber a quen pasa". "Vivir na Coruña, que bonito é". "Xente de Meira, tropa lixeira". "Si, si, si, somos de Millí". "E para comer, Lugo".
