Opinión

Prezo e desprezo

OUSO AFIRMAR, se mo permiten os eruditos, que toda a literatura podería ser considerada unha cantiga de seguir. O Cancioneiro da Biblioteca Nacional, onde se inclúe a Arte de trovar, define este tipo de cantigas como a imitación ou parodia dunha cantiga allea. Pode consistir na apropiación da música, na utilización de versos, rimas e estrutura métrica, ou na repetición de palabras, mais con distinto significado.

Facer isto non é plaxiar, senón brincar sobre pedras preexistentes para vadear o río. Non se trata de puro mimetismo. É preciso que haxa unha progresión, un avance, unha mellora que faga esquecer o modelo. Como alguén dixo (Nicasio Gallego ou Víctor Hugo?), na arte só é lícito o roubo se vai acompañado de asasinato. Aínda así, agradécense os recoñecementos por parte dos seguidores (ou asasinos lexítimos ?) aos que abriron camiño.

Porén, abundan as e os endeusados que se denominan a si mesmos creadores, convencidos de estaren inventando a pólvora. Certo que Jack Kerouac, entre os seus trinta consellos para escribir, inclúe a recomendación de se considerar un xenio sempre, mais sospeito que non hai que tomalo ao pé da letra.

Xenios houbo e haberá. Secasí, o problema é outro e, se cadra, non nos decatamos del. Claro que, de facelo, é posíbel que non escribísemos máis. Abondaría con nos preguntar e respondernos sinceramente: achego algo crucial á historia da literatura? A resposta negativa, a máis probábel, non nos tería que levar a desistir do noso propósito. E, aínda se for afirmativa, cumpriría interrogarnos de novo: recompénsame o propio acto da escrita? A título persoal, esa é a cuestión.

Nunha pequena vila costeira, a dez metros do hotel en que me hospedei, celebrábase o mercado dos venres. Ao lle botar unha ollada curiosa á ampla oferta téxtil, vin nun dos postos, acazapados entre a roupa, como avergoñados de si mesmos, cantidade de libros. Non se trataba de exemplares de segunda man. Eran clásicos de todos os tempos, amarelentas as follas polo paso dos días en andeis ou en moreas de caixas poeirentas, íntegras as palabras e vivo o alento de quen os escribira. Escollín uns cantos e, cando paguei, descubrín que cada exemplar custaba un euro. Confeso que, lonxe de me aledar, sentín mágoa. Calquera chilindrada das que se ofertaban por alí tiña moito maior prezo. Máis unha vez, este non era proporcional ao valor.

Nada lles importarán aos autores e autoras no alén a gloria ou o fracaso, o brillo nos escaparates ou a pátina do esquecemento. Se acaso puideren ver por un furado do pano de estrelas, rirían a cachón observando aos que, ilusos, seguimos na teima de dicir o que nunca se dixo.

Comentarios