SE, COMO quería Cunqueiro, o Domingo das Mozas é a festa máis fermosa do outono galego, a do verán é sen dúbida o San Xoán. As portas dos solsticio abren cunha celebración popular capaz de convocar arredor do lume persoas de xeracións diversas. Máis alá da celebración e a troula, na noite máis longa do ano hai un pouso de crenza en algo que nos renova e purifica ao tempo que nos fai tribo. A antropoloxía estudou as raíces fondas duns ritos pagáns e inventariou moitas das súas prácticas. No entanto, e por fortuna, non foi quen de describir con exactitude a maxia desa noite, de igual maneira que a teoría da literatura non puido dar conta cientificamente do pracer que se pode chegar a sentir, cando as letras son propicias, ao ler un libro.
Sexan cales sexan os ritos de cadaquén, levamos o San Xoán no ADN, igual que moitas persoas levan o Carme ou ou Antroido, e tamén, en moitos casos, na memoria sentimental e íntima, esa que resiste intacta e indeformábel o paso do tempo. Na miña, máis que o resplandor dunha fogueira levo gardado o arrecendo da auga de rosas e os pétalos apegados á pel na mañá seguinte. O rito sagrado e purificador era nese día lavar a cara ao espertar coa auga perfumada que pasara a noite ao relento. Estalotes -a verdadeira memoria dixital-, romeu, fiúncho, menta, e pétalos de rosas e dos pampillos que enchen nesta altura os nosos campos. Unha receita ben sinxela para unha regalía tan grande para os sentidos.
O rito sagrado e purificador era nese día lavar a cara ao espertar coa auga perfumada
Algúns recendos, igual que algúns sabores e sons, non marchan nunca. Ao contrario, volven teimudos anos despois, cando comezamos a precisar referentes, chantos e liñas que nos anoen a unha orixe e, se cadra -creo que xa o dixen-, tamén a unha tribo. Na miña persoal historia do San Xoán, logo da auga perfumada viñeron as cacharelas, as lapas prendendo na roupa, a borralla nos zapatos e o cheiro a fume, sardiñas e viño. Tamén veu a necesidade queimar no lume novo os malos momentos do ano: as traizóns, os fracasos, os desencantos, as enfermidades, e toda a chuvia que foi caendo tanto na atmosfera pública coma na privada. Co lume grande e unha troula que non entende de días da semana, o San Xoán semella o momento perfecto para deixar atrás todo aquilo que queremos esquecer, e mesmo esconxurar, para comezar un ciclo novo. Velaí o (outro) sentido, descuberto, golpe a golpe, na vida adulta.
Nos días que estamos a vivir, nos que se respira o cansazo dunha crise persistente, económica, laboral e ética, e nos que moitos concellos están a pasar páxinas da historia recente para iniciar un novo ciclo, cunha ilusión que parecía perdida, a noite de San Xoán é unha boa ocasión para queimar detritos do pasado e entrar no solsticio con forzas renovadas, tan necesarias.
