Imaxe panorámica

PÓDENME CRER que ás veces o traballo de crítico é ben desagradecido. Un dedica semanas a unha lectura, ás veces a un libro que cambia a súa vida, que amosa un prisma diferente, unha obra de xenio ou enorme mérito... e chega o venres e hai que poñerse diante da folla en branco e tirar do freo do cabalo do pensamento para que todo colla en arredor de seiscentas palabras. É a servidume do xornal, a necesidade de que o articulista deixe un novelo para que o lector sexa Teseo e saia dun labirinto -o da historia, o da actualidade, o da economía, etc.-.Hai unhas semanas entrei na libraría e saín cun enorme volume, Por las fronteras de Europa (Galaxia Gutenberg), obra de Mercedes Monmany, crítica literaria e especialista na literatura do Vello Continente. Non é falar por falar iso de enorme: son 1.459 páxinas cheas de información, pensamento, análise e cultura. Precísanse folgos e, ata se me apuran, bo tempo: en inverno non hai mochila ou bolso que resista ese peso. A autora, declarada europeísta, necesita todas e cada unha delas para visitar literariamente tanto os países que ocuparon tradicionalmente o centro do canon occidental -Francia, Gran Bretaña, Italia- como aqueles que estiveron na periferia e arestora están a ser rehabilitados -Hungría e Polonia especialmente-.Mercedes Monmany realiza en 'Por las fronteras de Europa' un traballo que ben se podería chamar 'O canon da novela europea'Para exercer a crítica literaria e ser quen de xerar tal panorámica é preciso ser un lector voraz, compulsivo, apaixoado. Mercedes Monmany traslada esa imaxe combinada coa dalguén cunha enorme apertura de miras e atención dende hai tempo ao que se traduce en España, que é moito e valioso. De feito, algunhas das súas eleccións aparecen marcadas por un amor excesivo: é o caso do espazo dedicado á literatura italiana, desmedido ao meu xuízo se o comparamos co dedicado á literatura húngara e que non remata de corresponderse coa presenza das letras do país transalpino en coleccións de clásicos canónicos como a biblioteca de La Pléiade ou a Everymans Library.Canónico... Xa saiu a palabra maldita, verba que a autora evita penso que a propósito. O libro podería terse titulado O canon da novela europea e ter xerado unha enorme polémica. Semella que pesou a prudencia ou a vontade de facer unha exposición crítica máis marcada polo amor que polo dogma. Para estas cousas xa volve andar no prelo Harold Bloom, esta vez a falar de poesía (maiormente inglesa e norteamericana).Un dos problemas deste tipo de obras está na colisión entre a necesaria unidade do conxunto e o carácter fragmentario de cada parte e capítulo. Mercedes Monmany supérao sen atrancos pero tropeza nalgo moito máis básico: a coherencia interna nos capítulos máis longos. Divididos en apartados, en non poucas ocasión o lector queda coa impresión de que son froito dunha escrita fragmentaria ou unha reutilización de materiais pola carencia de referencias internas. Unha mágoa porque ese defecto puido terse solucionado de forma sinxela cunha lectura previa atenta e crítica.Malia isto, desprezar o espectacular traballo da autora sería un erro imperdoábel. Estamos nunha época con aversión ao coñecemento memorístico, repousado e demasiada afección á fonda especialización. A escena crítica española precisa menos atención ao local e máis ao europeo e universal. Para fornecer unha aproximación axeitada a temas tan complexos como a narrativa dos séculos XX e XXI son necesarios manuais, cánones, obras nas que dunha ollada se poidan establecer relacións complexas, tan complexas como ese século de Auschwitz e Kolyma.Mente e ollos coma os de Mercedes Monmany fan da cultura española algo aberto ao que sucede alén dos Perineos, o que contribúe a rematar cun mal endémico da nosa literatura, moi tendente a mirar (ler) para o propio embigo.Por las fronteras de EuropaMercedes MonmanyEditorial Galaxia GutenbergPáxinas 1.459 Prezo 39.50€

Opinión

Imaxe panorámica