HABÍA meses que non cruzaba a Paco Martín. Ambos somos carne de recadeo matutino, vítimas do botarse á rúa por botarse; pero o seu natural non é café e pincho. A súa planta resiste á curva cóncava dos anos. El antes camiñaba lonxanías. "Xa non saio de Lugo", dixo. Os lucenses de estirpe chaman Lugo ao cercado pola Muralla. O mapamundi infantil de Paco foi Magoi. Daquela subíase a Lugo. "Lugo era onde empezaba o asfalto", no Monumento aos Caídos, a algúns caídos, na boa de Bispo Aguirre. Despois houbo outro monumento fronte ao vello cemiterio. Hoxe está o Gran Hotel. A cruz era alta, como todo o que mandou erixir Franco polo seu complexo coa estatura. Encargouse en 1962 a Puchades, o escultor de Mondoñedo.
Santiago de Santiago, o escultor do Pombo que estaba en Santo Domingo, morreu. As autoridades pareceulles que unha ave coas ás pegadas aos riles era provinciana. Pagáronlle a maiores a Aguia, que levanta voo agora sobre a praza.
Puchades levaba mazás a Vigo a Cunqueiro nos anos 60. O escritor limpaba as froitas, unha a unha, cun pano azul de seda birmana. Estraba as mazás vermellas e amarelas sobre o fulgor vernizado do piso. O recendo inspiráballe os horóscopos do Faro. Dábase concentrado entre o traqueteo ferroviario dos periodistas cando escribían crónicas do fútbol. Pero a astroloxía é unha ciencia exacta, censura toda distracción.
Eu aprendín a ler nas esquelas, nos textos baixo cruces negras de caídos. Puchades acabaría sentando a Cunqueiro en bronce, coas pernas cruzadas e a cara aberta á brisa que atravesa a campá Paula de Mondoñedo cara ao Bosque da Silva. Baixo unha nogueira está enterrado o soldado Mohamed Ben Mohamed. Morreu no Hospital de Sangue á espera dun donante musulmán.
