MEU PAI foi un home afortunado. O pico anual da súa sorte chegaba no día de Reis, cando abría o sobre coa carta que lle escribira Melchor. Tras desdobrar o papel acendíanselle os ollos. Levantaba a cabeza e lía o texto en voz alta. "...y dile a tu mujer que no te riña tanto", remataba invariadamente a mensaxe de Melchor. O sorprendente é que a letra do rei de Oriente era igual de redonda, elegante e satisfeita ca do meu pai.
Kafka redactou en 1919 unha longa carta ao seu proxenitor para explicarlle as razóns polas que lle tiña "medo" e que remata achacándolle a "desconfianza" que padecía cara a si mesmo. O escritor entregoulla á nai para que lla fixese chegar ao pai. O destinatario nunca a chegou a ler, como prevera Kafka; foi unha carta para si mesmo.
Hai textos de louvanza a un mesmo que buscan un resarcimento para un ben que se fixo e quedou sen recoñecer. Tomás Cavanna Benet foi acusado de redactar a súa propia carta de despedimento como director da fundación Cela.
Eu nunca me atrevín a reprocharlle a meu pai as miñas sospeitas sobre as cartas que lle escribía Melchor como se gozasen dunha comuñón especial. O rei mago tiña o detalle de deixarlle agasallos, como unhas cordas para a guitarra coa que se acompañaba nos fados ou unha vulgar tostadora, pero non lembro que lle deixase nunca un cheque de 150.000 euros coa indemnización polos servizos desenvolvidos no seu traballo.
Aínda non puiden ler a carta coa que se licenciou a Cavanna, pero estou seguro de que a calidade dos sentimentos do antigo xestor da Casa dos Cóengos, en Iria Flavia, non lle permitiu referir feitos que xustificarían por si que fose merecedor da cantidade. Por exemplo, foi humilde para non contar que, en xaneiro do ano pasado, doou un Jaguar ao Museo de Historia da Automoción de Salamanca. O automóbil comprárallo ao Nobel. A modestia nunca foi boa conselleira porque non se valora.
O exdirector da fundación Camilo José Cela foi acusado de crear un xénero literario: a carta para o despedimento propio
A investigación sobre o affaire padronés inclúe un correo redactado en 2010 pola actual directora da fundación, Covadonga Rodríguez e dirixido ao daquela patrono da fundación Dositeo Rodríguez. Supoño que o encabezamento non sería "Querido papá" nin sequera "Prezado Dositeo", senón algo máis formal porque tamén se dirixía á presidenta da Camilo José Cela, Marina Castaño, e ao secretario, José Luis Delso.
Mesmo temo que non será así, pero pareceríame lírico que Covadonga Rodríguez citase ao Kafka de Carta ao pai: "As cousas non poden encaixar unhas con outras na realidade como encaixan as probas na miña carta. A vida é algo máis ca un quebracabezas". A comunicación non traspasou os muros da investigación, pero si trascendeu que se suxire, en relación ao despedimento de Tomás Cavanna, que se acuda a mediación e se pida autorización á Consellería de Cultura.
Mariña Castaño contestou: "No habrá acuerdo con nadie, puesto que se le despide bajo mi presidencia y dispongo que se haga según él y yo decidamos".
Se temos en conta que a presidenta da fundación pasou de programar discos a ser un trasunto de Simone de Beauvoir, podemos ter tranquilidade en relación á proxección no papel cuché que vai continuar tendo a Camilo José Cela.
Non menos confianza debe inspirarnos a conservación da locomotora que está na sede da entidade, Sarita, se consideramos que Cavanna chegou á xestión da fundación avalado pola súa experiencia de periodista especializado en automoción.
Esa máquina debe de ser todo o que marcha sobre rodas do extraordinario legado de Cela que abeira a Casa dos Cóengos. O resultado que nos deita confiar o tesouro de Cela nas mans de persoas que teñen a consanguineidade, o morganato ou amizade por méritos laborais e coñecementos literarios vimos de coñecelo: cinco imputacións e dúbidas escuras sobre o futuro da fundación padronesa.
O resultado de confiar o tesouro da fundación Cela a quen se confiou son imputacións e dúbidas escuras sobre o seu futuro
Entre as acusacións, a máis poética é a dirixida a Rubén Darío, de apelido Vargas (Llosa?). A investigación sospeita que desenvolvía os servizos que lle pagaba a fundación galega na casa madrileña de Marina Castaño, nun papel semellante ao daqueles rapaces que facían o servizo militar franquista na vivenda dun xeneral e aínda debían estar agradecidos.
Afortunadamente, as institucións culturais galegas van cambiando. Non resulta fácil, porque moitas comparten persoas nos cargos, pero temos exemplos positivos como a Real Academia Galega de Belas Artes. Cando elixiron como presidente a Quintana Martelo tiven unha esperanza que se confirmou o pasado sábado coa incorporacións de artistas coma Din Matamoro e Ignacio Basallo; a galerista de Trinta, Asunta Rodríguez; o músico Enrique Jiménez e o deseñador Xosé Díaz. Este último ten responsabilidades nas fundacións Seoane e Sargadelos e non precisa de escribir cartas a ninguén porque coñece os asuntos que xestiona.
Deberíamos facer unha petición popular en Change.org para que Marina Castaño, Tomás Cavanna e Covadonga Rodríguez deixen de redactar comunicacións tendo en conta que Agustín Fernández Paz escribiu en 1999 unhas Cartas de inverno (Xerais) que ninguén conseguiu superar, unha novela que leva xa tropecentas edicións -merecidas todas elas- e un cómic de Antonio Seijas.
Fernández Paz volve ao terror con A neve interminable, tamén en Xerais. Lin a novela estes días e fascinoume tanto como a resposta que deu o voceiro do Grupo Popular, Pedro Puy, a respecto do que acontece na Fundación Pública Gallega Camilo José Cela. Puy anunciou que se adoptarán "as decisións oportunas para que a institución saia reforzada dunha actuación do poder xudicial", que era como non dicir nada.
A neve interminable comeza e avanza coma unha novela clásica, pero dá unha viraxe á modernidade contra o final. Renova o xénero de terror dando unha mostra da posibilidade de cambiar as cousas se hai interese.
Contra o final, o autor vilalbés comenta por voz da súa protagonista: "A vida sitúanos ás veces fronte ao misterio, descóbrenos a inutilidade de todo o que cremos saber sobre o mundo". Estes anos, a neve veu cubrindo o destino ilexítimo de fondos públicos dun xeito que semellaba irremediable, pero xa se sente o motor dos quitaneves achegándose.
*Artigo publicado o sábado 6 de xuño de 2015 nas edicións impresas de El Progreso e Diario de Pontevedra
