Opinión

A avoa Remedios

COMO A nosa casa atópase en obras, meus pais e eu pasamos as vacacións do Nadal no que fora o fogar santiseiro, durante moitos anos, da miña bisavoa Remedios de Rochiña. Aínda que non tiña estudos, a avoa Remedios —como lle diciamos agarimosamente a maioría de familiares— destacaba pola súa correcta educación, a súa elegancia innata e o seu verbo fluído. Lembro a fantástica réplica que a trabadesa lle dera a un médico do Principado de Andorra, onde viven aínda hoxe dous fillos seus. Na consulta, o doutor, abraiado pola sólida saúde da octoxenaria señora, quixo advertir a esta dos males da senectude: “De todos modos, vaya con cuidado, que tampoco tiene edad para hacer ciertas cosas…”. E a miña bisavoa sentenciou así a conversa: “Doctor, usted también llegará —quiera Dios— a mis años, y se dará cuenta de cómo funciona su cuerpo; no será necesario que ninguno de sus colegas se lo explique”. O médico esbozou un sorriso forzado e non soupo que dicir ante a sagacidade de dona Remedios, quen, asemade, modulaba a voz nos intres de descontento, dor ou euforia, salientando as frases máis significativas e respectando os necesarios silencios —moito terían que aprender dela algúns comunicadores de atropelada dicción e entoación plana!—.

Porque coñecín ben á miña bisavoa, puiden recreala nun belísimo soño. Dona Remedios, convertida nunha tardía pero carismática actriz de teatro, regresaba ó casarío de Robaín, despois de concluír a xira da súa terceira obra. “Vénche cargada coma a abella!”, dicíame —sorrindo— a súa filla Aida. O certo é que a señora Remedios traía varias maletas repletas de vestimentas (na realidade era moi coqueta) e de libros (Rosalía, Lorca, Unamuno, Cunqueiro, Mihura…). Tanto é así, que a miña avoa Aida contou coa axuda da súa curmá Edelmira, a Grande, para subir a equipaxe ó faiado.
 
Sei que á avoa Remedios teríalle gustado saber deste soño, onde todo concordaba. O seu espírito aventureiro. O seu don de xentes. A súa facultade natural para recoller unha gran suma de refráns, romances, cancións, historias con resonancias mitolóxicas…, e para adaptar algunhas destas obras ás circunstancias das conversas. O seu camisón branco impoluto. O seu intenso suspiro a altas horas da madrugada, anunciando o fin dun soño. O seu preciso sentido da morte e da natureza: “Que un fillo vexa morrer ó seu pai é lei de vida: hai que aceptalo. Pero un pai xamais debería ver morrer ó seu fillo”.

Todo concordaba naquel soño; a profesión de actriz non funcionaba como hipérbole: traía, por fin, xustiza á vida dunha creativa e entrañable muller que non tivo posibilidades de formarse e que sufriu boa parte dos horrores do convulso século pasado, pois naceu en 1911 e morreu en 2003. 

Comentarios