Opinión

Fío directo coa terra

TODO O mundo debería ter árbores coas que conversar e conectar a través delas coa terra. En espazos públicos ou privados, nos que sexa posíbel manter un idilio con estas fillas da natureza.

Vivo o verán rodeada delas e recibo amor de séculos desde as entrañas do humus que , froito da morte, dá vida. Carballos varias veces centenarios que alguén plantou, consciente ou non de estar pasando o tempo aos de atrás, como diría Blas de Otero. Árbores autóctonas e tamén outras vidas de lonxe, aquelas que antes, aquí, só pertencían á flora pacega, tales como camelias, magnolios ou rododendros, agora democratizadas e ao alcance da maioría. Coñecidas as mans que as plantaron, ás veces as propias.

Hai un misterio na relación dos humanos coas árbores. Podería tratarse da chamada falacia patética (pathetic fallacy), expresión acuñada por Ruskin para significar o feito de atribuírmos á natureza os estados de ánimo que nos son propios. Hai quen a confunde coa personificación ou prosopopea, mais non é exactamente o mesmo.

Cando falo de misterio, vou máis aló. Penso, por exemplo, na figueira que molestaba nas noites de vento a un home da Mariña, xa que lle petaba na ventá. O veciño negábase a pinchala por máis que llo pregase. Cando morreu repentinamente no hospital de Lugo, un refacho súbito e único derrubou a árbore. É posíbel que o dono da figueira, ao relacionar ambos feitos, atopase unha lóxica. Xustiza poética, aínda que el non lle dese tal nome.

Otero Pedrayo, fillo único e serodio, tiña unha fermosa intimidade cun pinsapo, unha especie de abeto que plantaran o ano do seu nacemento (1888) no xardín de Trasalba. Era unha árbore destinada a vivir moitos anos. O escritor chamáballe o Irmanciño. Sentiu de cerca a morte cando un tremendo vendaval (1972) arrincou de raíz aquela testemuña dos seus días. Parte das táboas servíronlle para o cadaleito (1976). Elena Quiroga, autora de raíces galegas ben coñecidas, escribiu en Ortigueira a novela ‘Viento del Norte’ (1952), mais xa fixera en ‘La sangre’ a unha grande árbore narradora da saga familiar protagonista. Tamén Carmen Martín Gaite en ‘Las ataduras’ ou Josefina Aldecoa en ‘La enredadera’ escribiron en complicidade con estes seres vexetais.

Quen tratamos e lemos a Manuel María, sabemos o que significou para el o cedro da súa casa en Outeiro de Rei e o desgusto porque, xa moi vello, o cortaran en evitación dunha desgraza. Nietzsche escribiu nun poema: "Unha árbore lémbranos que para medrar cara ao alto/cara ao espiritual, o abstracto, é preciso estar ben arraigado na terra /no concreto, na materia". Si, elas teñen fío directo coa terra, é dicir, con nós.