Que é o Samaín?
Moito antes que o Halloween, segundo conta a tradición, os celtas entregábanse cada 31 de outubro á festa do Samaín, unha celebración milenaria hoxe en pleno auxe pero que estivo ensombrecida ata non hai moitos anos polo festexo anglosaxón.
Considerada a festividade de orixe celta máis importante do período pagán, algúns expertos cuestionan a existencia do Samaín en Galicia "como tal" e, de feito, o antropólogo Manuel Mandianes entronca esta festividade celta cos "magostos galegos" e o fin das colleitas e non cos Fieis Defuntos, que se acabaría impondo co cristianismo.
Este investigador ourensán explica que, aínda que o nome cambiou ata desaparecer practicamente en toda Europa, "o rito si se mantivo" a través dos magostos.
É o mesmo que Halloween?
En canto ás súas orixes, para Mandianes resulta "un erro" pensar que o Samaín é unha "festa nova" importada dos Estados Unidos e por iso apunta unha e outra vez que é Halloween a festividade importada polos "emigrantes escoceses e irlandeses" aos Estados Unidos, e non ao revés.
Na actualidade, numerosas localidades galegas celebran o Samaín. Todo un rexurdimento da tradición que evoca aos antepasados das familias e que ofrece a peculiar perspectiva que teñen os galegos sobre a morte e a necesidade de escorrentar, non sen chiscadelas de humor, aos malos espíritos.
Samaín, que vén do termo gaélico samhain e significa "fin do verán", é un rito para conmemorar o final da tempada de colleita, no que toman protagonismo as cabazas.
Celébrase igual en toda Galicia?
A festa maniféstase de distintos xeitos ao longo do territorio galego: en lugares das Rías Baixas, como Pontevedra, é A Noite dos Calacús; en Xermade os farois facíanse con remolachas e chámanse bonecas; e en Cedeira as cabazas eran verdes e chamábanas caliveras de melón. Son só algúns exemplos.
Como toda celebración, tamén ten a súa vertente gastronómica. Dentro dos doces máis clásicos que atopamos nestas datas podemos atopar os ósos de santo e toda clase de bolos de vento, como as chulas de cabaza.
E no resto de España?
O Samaín é a tradición típica de Galicia, pero en practicamente toda a xeografía española hai ritos específicos polo Día de Defuntos.
- Aragón: Noite das Ánimas
- Asturias: Festa do Amagüestu
- Andalucía: A festa de Tosantos
- Cantabria: Festa da Magosta
- Castela-A Mancha: A Estantigua
- Castela e León: A Moragá
- Cataluña: A Castañada
- Comunidade Valenciana: Fira de Tots Sants de Cocentaina
- Estremadura: A Chaquetía
- Illas Baleares: Sa Trencada e Ses Bubotes
- Illas Canarias: A noite dos Finaos
- A Rioxa: Día das caveiras
- Madrid: Don Juan Tenorio
- Rexión de Murcia: A noite dos contos de ánimas
- País Vasco e Navarra: Gaztañarre Eguna