Fai 7.000 anos, os europeos tiñamos a pel escura e os ollos azuis, un fenotipo que hoxe en día xa non existe, segundo unha investigación dirixida polo biólogo do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) Carles Lalueza-Fox.
En 2012, este investigador analizou parte do xenoma de dous cazadores do Mesolítico atopados no xacemento da Braña-Arintero, en Valdelugueros (León).
As mostras permitiron entón secuenciar o un por cento do ADN destes individuos e determinar que as poboacións ibéricas actuais non proceden xeneticamente destes individuos.
Case un ano despois, en marzo de 2013, un golpe de sorte fixo que o equipo dirixido por Lalueza-Fox analizase a raíz do terceiro molar dun dos individuos, o bautizado como A Braña 1, unha mostra que estaba moi ben conservada e que permitiu descifrar o xenoma completo do individuo.
O resultado destas análises, realizadas en colaboración co Centre for GeoGenetics de Dinamarca e publicados hoxe en Nature, deu varias sorpresas.
A pigmentación clara dos europeos é o resultado de cambios en dous xenes, "un trazo que ata agora se asumiu que era bastante antigo e que se remontaba ao Paleolítico Superior", explicou a Efe o biólogo catalán.
Con todo, "ao estudar os xenes deste individuo descubrimos que tiña as variantes africanas e que, polo tanto, a súa pigmentación era máis escura que a dos europeos actuais", afirma o investigador.
Ademais, ao analizar a cor dos ollos, "atopamos a mutación que nos humanos producen sempre ollos azuis".
O achado mostra que, "pese ao estereotipo que temos de que os ollos azuis acompañan á pel clara, o certo é que estas dúas características veñen marcadas por xenes diferentes" e que "os ollos azuis precederon á pigmentación clara dos europeos, algo realmente sorprendente" ata agora.
A aparencia externa non foi o único aspecto analizado polos investigadores españois e daneses; o novo tipo de alimentación, os desafíos metabólicos e inmunológicos tamén foron analizados.
O Mesolítico -período que puxo fin ao Paleolítico fai 10.000 anos- acabou coa chegada da agricultura e a gandería, o que deu paso a unha nova era: o Neolítico.
Co novo estilo de vida, marcado polo sedentarismo, os homes comezaron a cultivar plantas (pasando así dunha dieta protéica a outra baseada en carbohidratos) e a domesticar animais e contraer novas enfermidades víricas, como a gripe ou as vexigas (procedentes dos animais).
O xenoma da Braña 1, asegura o investigador, permitirá ter unha referencia de como "é o xenoma dun cazador-recolector de antes do Neolítico", algo moi útil para os que queiran estudar o cambio de dieta e de metabolismo, entre outros aspectos.
O xacemento da Braña-Arintero foi descuberto casualmente en 2006 e escavado polo arqueólogo Xullo Manuel Vidal Aciñeiras.
A cova, localizada nunha zona fría e montañosa, cunha temperatura estable, e a 1.500 metros por baixo do nivel do mar, propiciou a "excepcional" conservación do ADN de dous individuos descubertos no seu interior (denominados A Braña 1 e A Braña 2).
Segundo Iñigo Olalde, primeiro asinante do estudo, "a intención do equipo é intentar recuperar o xenoma do individuo da Braña 2, que está peor conservado, para seguir obtendo información sobre as características xenéticas destes primeiros europeos".
