Os seus pais esperan moito deles, os seus profesores esperan moito deles e eles mesmos subiron o seu listón de autoesixencia ao máis alto. Nestes momentos, os alumnos lucenses de segundo de bacharelato, cuxo futuro se empezará a decidir nas probas de Abau que se celebran entre o martes 8 e o xoves 10, senten un peso enorme sobre os seus ombreiros. E con só 17 ou 18 anos non resulta fácil soportalo.
Ante unha presión tan elevada, o normal é sufrir ansiedade en maior ou menor grao, e algunha das manifestacións que a acompañan. "Os mozos poden presentar vómitos, perda de apetito, trastornos do sono e incluso crise de pánico, con sensación de falta de aire e opresión no peito", explica a psiquiatra Cristina Casal, responsable en Lugo do Programa de Transición á Vida Adulta do Sergas, que atende a mozos de entre 16 e 21 anos. Son síntomas que nalgúns casos estarán limitados no tempo, pero que noutros permanecerán.
Os perfís máis afectados son, tal e como matiza esta profesional, "os dos alumnos máis responsables e preocupados. Aqueles que queren enfocar os seus estudos a unha carreira determinada e senten que hai moitas expectativas depositadas neles". Ese é o tipo de mozos que máis habitualmente sofre estes problemas, xa sexa en secundaria ou durante os seus estudos superiores: "Si, é algo que lle pasa con frecuencia aos estudantes con moi boas notas. A inmadurez propia destas idades axuda a que sexa así, porque tenden a pensar que é todo ou nada. Non só vale sacar un dez nun exame, pero en moitos casos aínda non adquiriron as estratexias mentais necesarias para flexibilizar as cousas".
A demanda de atención psiquiátrica para adolescentes non deixou de crecer desde setembro
A flexibilidade mental outórgaa a experiencia e estes mozos "non son nenos, pero tampouco adultos. A adolescencia é unha etapa complicada, de cambios. é un momento de transición, inestable... e iso faios moi vulnerables".
Por se a presión que exerce o sistema educativo e a revolución hormonal non fosen suficientes, este ano os mozos tamén deben facer fronte ao escenario debuxado pola pandemia. Unha contorna que para esta franxa poboacional é claramente hostil, segundo confirma Cristina Casal, "os mozos, digamos desde os 13 anos, levaron moito mellor o confinamento que a volta á normalidade. Eles necesitan ir afastándose das súas familias e estar co seu grupo de amigos para definirse, e iso foi moi complicado. Están na idade de buscar parellas, de compartilo todo cos seus iguais... e non puideron".
Esta situación tivo unha repercusión clara: desde setembro ou outubro, Cristina Casal viu como crecía o número dos seus pacientes, tanto na sanidade pública como na privada. "Creo que todos os profesionais percibimos este aumento da demanda asistencial. Chegáronnos, sobre todo, casos de trastornos alimentarios, porque cando non poden manexar o que pasa ao seu redor, unha das formas que os mozos atopan para tomar o control é facelo sobre o seu peso, sobre o que comen. Tamén vimos máis xestos autolíticos, incluíndo neste concepto desde autolesiones a intentos de sucidio. Pero era algo totalmente esperable, porque vivir unha situación estresante como a que soportamos este ano acaba por afectar a todos os niveis".
A pandemia debería facer reflexionar e cambiar un pouco os obxectivos educativos
O covid non fixo máis que magnificar unha tendencia que viña observando claramente nos últimos anos: o aumento da demanda de atención psiquiátrica nestes grupos de idade. "Isto só é un reflexo de como evolucionou a sociedade –alega Cristina Casal–. As esixencias multiplicáronse en todos os niveis e ao mesmo tempo hai unha superprotección nas familias".
A solución, en casa, pasa "por estar aí, saber escoitalos e mostrarse sensibles ao que lles pasa pero, ao mesmo tempo, non resolvérllelo todo. Hai que prestarlles atención e orientalos, pero non dárllelo todo feito nin facerlles crer que as cousas sempre lles van a saír ben. Os pais tamén teñen que entender que hai que respectar a súa intimidade, pero sen deixar de estar pendentes dos riscos que poidan correr, e que os adolescentes necesitan límites e que debemos pórllelos".
A psiquiatra tamén aproveita para propor unha reflexión sobre o sistema educativo: "Estaría ben cambiar un pouco os obxectivos de ensino e darse conta, sobre todo logo dunha situación como a que vivimos, de que non só importan os resultados académicos. Os mozos están a facer unha aprendizaxe de vida, e o que esta lles vai a esixir é que sexan capaces de afrontar retos e dificultades".
