Arroleime no cómbaro

FACÍA MOITO calor e arroleime no cómbaro vendo como pasaban as nubes a toda velocidade; de repente, algo me mancou no meu traseiro e non era outra cousa que un cotellón tirado por meu pai por ter as vacas que gardaba comendo na horta dun veciño; tiven que chorar de dor.

-¡Lolo! ¿Adormeciche ehhh

-Non pai, eu non vin cando as vacas me escaparon para a horta.

-Eres un cativo que non vales para nada, só pensas en xogar; veña, colle a vara e ponte de pé e mirando sempre para as vacas e, cando quede un home de sol, levas ó río para que beban auga e despois encamiñas para casa.

-Un home de sol... e ¿como sei cando queda un home de sol?, moito mirei para a montaña e para o sol, rematei case cego. Por fin, sentin unha voz ó lonxe que me chamaba

-¡Loloooo!

-¿Queeee?

-Leva as vacas ó río e despois voltas para a casa. Por fin afalei as catro vacas, a Morena fungaba e sacudía a cabeza, a Gallarda era a que mandaba e a primeira en entrar no río e sempre bebía onde estaba a auga mais limpa. Unha vez na casa miña nai deume un candil de gas e mecha para que lle alumara mentras ela muxía.

-Terma ben, neniño e ten coidadiño de que non che caiga ó solo e non te achegues á parede, porque a lapa pode plantar lume.

-Uuoohhh quieta vaca, o demo te mova.

Cando a vaca paraba de moverse era cando miña nai Virtudes apoiaba a cabeza na anca da vaca e comezaba a muxir; as primeiras pingas soaban a lata no caldeiro. Rematada a faena de muxido esperábame detrás do lume da lareira unha taza de sopas de rustrido.

-A ver ooohhh, ponte ven e non te baballes, advertiame meu pai Mateo.

-¿Remataches?, —si pai— pois traeme unha cunca de auga da sella e vai para a cama, que mañá hai que madrugar.

Deiteime co meu irmán mais pequeno na cama que tiña o colchón de follas de millo e facía moito ruido. Mañá si e mañá tamén erguíame mexado polo meu irmán; sempre se mexaba. A verdade e que Geluchiño aínda era moi pequeniño. Díxolle miña nai a meu pai,

-Ten coidado que non atropelen as vacas ó neno cando as chama; hoxe vou arar de miúdo a terra das patacas e ten que axudar Lolo, súbete ó carro e cóllete dos fungueiros.

Chegamos á terra de Loreiros e comezou a arar de miúdo e eu iba detrás collendo aquelas patacas que quedaran agochadas; ó descubrilas o arado meu pai sinalabas coa aguillada para que eu as collera para un cesto pequeniño e cando o enchía iba facendo pequenos montóns para ser recollidas despois. Acababa o día cansadiño e cheíño de terra ata as orellas.

Fun medrando… un día chamoume meu pai.

-Lolo, imos ir ó xastre Jesús da Martiza para que che faga unha chaqueta, pois este ano tes que ir á escola.

O xastre colleume e púxome de pé nunha mesa moi grande para poder tomarme as medidas. Fíxose a chaqueta e fun o primeiro día á escola; os cativos grandes ríanse de min e as cativas xogaban ó escondite. De repente, o mestre chámanos a todos para colocarnos en ringleira; eu fun o último e sin saber que facer, unha vez dentro todos sentamos nunhas mesas alongadas; o mestre díxome «aquí», e púxome á beira dunha nena que tiña moitos mocos no nariz. Eu levaba unha pizarra e o silabario, non sabía nada e aquel día nada fixen; o mestre a media mañá quedouse dormido e os cativos tiranbanlle bolas de papel, caeume ó lado unha daquelas bolas e tamen lla tirei, con tan mala sorte que me veu, levantouse da cadeira e colleume pola solapa da miña chaqueta nova, meteume a cabeza entre as suas pernas e pegoume no cú con unha regra de madeira.

Cando cheguei á casa meu pai díxome: "Lolo trae o silabario que vamos aprender a ler". Collín o libriño e meu pai empezou "A, e, i, o, u". "A ver, dime que letra é esta". Eu non sabía, non as aprendin o primeiro día.

-Nada Lolo eres un cativo moi burro, nunca aprenderás a ler, ahh… que burro eres.

- Tes que ter pacencia Mateo, xa aprenderá, e non fai falta que berres que o neno é quen de escoitarte. Iso foi o que lle dixo miña nai a meu pai, que se poñía furioso porque o neno non daba aprendido.

Jose Sanmiguel Ramos

Comentarios