Árboles singulares, as outras pezas de museo do patrimonio español

As árbores singulares e bosques maduros constitúen en España un rico patrimonio natural e monumental que non está inventariado, o que facilita o seu espolio, propicia a súa extinción e ignora o seu potencial como recurso turístico e educacional.

Así o constatou a Fundación Félix Rodríguez de la Fuente co proxecto europeo 'BigTrees4Life' (Grandes Árboles para a Vida), destinado a conservar esas "pezas de museo" da Rede Natura 2000 e a Rede de Espazos Naturais Protexidos, xeradores de paisaxe, testemuñas do cambio climático e dinamizadores de economías rurais.

En declaracións a Efe, César Javier Palacios, director do proxecto, explicou que "do mesmo xeito que existe un patrimonio histórico artístico, o arboledo singular e os bosques maduros reúnen as condicións para ser considerados patrimonio natural e monumental".

Con todo, máis do 80% das árbores singulares desapareceron no último século en España; "a Unión Europea ha protexido as especies e os hábitats, pero se esqueceu destes individuos que son un recurso formidable para desenvolver o turismo e unha ferramenta de educación ambiental", recoñeceu.

"Una faia ou un carballo son en si mesmos redutos de biodiversidade -asegurou- e os exemplares máis vellos poden ademais converterse en axentes publicitarios para atraer visitas aos municipios e espazos que os albergan".

Ao longo de tres anos, o proxecto pretendeu que a sociedade tome conciencia da necesidade de protexer esas árbores, que se atopan gravemente ameazados, e "percibimos moita sensibilidade, máis da que esperabamos", recoñeceu Palacios. "Recibimos un aluvión de propostas para a protección de árbores en domicilios de particulares e conseguimos que sexan os cidadáns os que pidan implicación aos seus concellos para coidar os exemplares da súa contorna máis próxima", engadiu.

Tamén constatou a boa sintonía con empresarios turísticos, moitos dos cales descoñecían a existencia desas árbores e bosques, e outros non sabían aproveitar o seu potencial ou o facían mal. "Creamos unha rede de todas as empresas de ecoturismo interesadas no arboledo singular", que agora teñen que identificar os exemplares, aprender a coidalos e saber trasladar ese coñecemento aos seus usuarios.

Para César Javier Palacios, a Rede Natura 2000 "é a xoia da coroa", pero hai un gran descoñecemento tanto dos cidadáns como dos propios concellos que forman parte da mesma, polo que "debemos reforzar a comunicación".

Por iso, unha parte do proxecto consistiu en revisar toda a cartografía de España para buscar os concellos cuxo termo municipal estea integrado na rede e transmitirlles o interese por protexer o seu arboledo singular.

Segundo o director do proxecto, España ten a materia pendente de definir e inventariar os seus bosques maduros, o que só Cataluña fixo; "non coñecemos o noso patrimonio, a pesar de que a súa calidade é humillante".

Explicou que os bosques maduros, onde apenas houbo intervención humana, non só concentran a maior biodiversidade, senón que o seu ambiente ten ademais virtudes terapéuticas; "son bosques desordenadamente ordenados onde sentimos mellor".

Entre as accións do proxecto, destacou o éxito dunha exposición interactiva e itinerante que percorreu España e recibiu máis de 40.000 visitas e anunciou a próxima emisión en TVE dunha serie de tres documentais que "pon o foco na relación entre o home e as grandes árbores para a vida".

O proxecto BigTrees4Life inspirou ademais outras accións, como a recollida de 100.000 firmas para "frear o espolio das oliveiras milenarias na rexión mediterránea" ou a protección das estradas arboredos, "que funcionan como corredores biolóxicos para conectar espazos da Rede Natura 2000".

Cofinanciado pola Unión Europea e a Deputación de Valencia, o proxecto BigTrees4Life estivo promovido pola Fundación Félix Rodríguez de la Fuente co apoio do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente e da Corporación Radio Televisión Española (RTVE).