Achan un marcador moi precoz de dano cardíaco ligado ao tratamento do cancro

O descubrimento servirá nun futuro para lograr o diagnóstico temperán da cardiotoxicidade asociada ao uso de antraciclinas, un grupo de quimioterápicos amplamente utilizados

Corazón, cardíaco

Os grandes avances no tratamento do cancro teñen nalgunhas ocasións unha "peaxe" en forma de efectos adversos importantes, como a cardiotoxicidade. Agora, un grupo de científicos españois identificou un marcador moi precoz de dano cardíaco en pacientes tratados cunha familia de fármacos comúns.

A investigación fíxose cun modelo porcino e publícase na revista JACC (Journal of the American College of Cardiology), nun artigo que lidera o Centro Nacional de Investigacións Cardiovasculares (CNIC) en colaboración coa empresa Philips.

Segundo os seus autores, os achados servirán nun futuro para lograr o diagnóstico temperán da cardiotoxicidade asociada ao uso de antraciclinas, un grupo de quimioterápicos amplamente utilizados para tratar distintos cancros, como linfomas, leucemia ou mama.

E é que, ata un 25% de pacientes que recibe tratamento con algúns destes fármacos desenvolve algún grao de toxicidade miocárdica, que pode chegar a ser moi grave e condenar ao sobrevivente do cancro a insuficiencia cardíaca crónica ou, incluso, a falecer por esta complicación, segundo o CNIC.

Os investigadores, para facer os seus experimentos, desenvolveron un modelo porcino novo de cardiotoxicidade inducida polas antraciclinas, en concreto, doxorrubucina; o porco é o animal de experimentación cuxo corazón ten máis similitudes co humano.

Logo da súa administración intracoronaria a doses crecentes durante 10 semanas, os científicos lograron identificar que o primeiro parámetro alterado nos porcos foi "T2 mapping".

Trátase dun biomarcador de imaxe que se adquire por resonancia magnética e co que se pode medir a cantidade de auga que teñen dentro as células do corazón, detalla a Efe Borja Ibáñez, director de investigación clínica do CNIC, cardiólogo no Hospital Universitario Fundación Jiménez Díaz (Madrid) e coordinador do estudo.

Esta alteración indica que existe edema -acúmulo de auga- e este prodúcese porque a doxorrubicina empeza a danar ás mitocondrias dentro dos cardiomiocitos -células musculares encargadas de bombardear o sangue-, explica pola súa banda Carlos Galán-Arriola, do CNIC e primeiro autor do artigo.

A doxorrubicina e o resto de medicamentos da familia das antraciclinas danan xa que logo as mitocondrias, as "centrais enerxéticas" das células cardíacas e un dano permanente nestas produce unha disfunción grave e irreversible do músculo cardíaco.

"Hoxe en día cando diagnosticamos un paciente con este tipo de cardiotoxicidade, na maioría dos casos xa é moi tarde e hai dano estrutural no corazón, por iso é importante este traballo", resume a Efe Ibáñez.

"Abre a posibilidade de poder identificar a cardiotoxicidade antes incluso de que apareza calquera alteración na contractilidade do corazón".

Así, o feito de dispor deste parámetro precoz, podería permitir identificar que pacientes toleran ben o tratamento con antraciclinas e no caso de recaída volver usar esta familia de fármacos ás doses altas eficientes.

Pola contra -engade-, "se un paciente desenvolve este marcador con menos dose acumulada de antraciclinas, pódese aplicar un tratamento cardioprotector preventivo ou, incluso, modificar a pauta quimioterápica".

Con todo, na actualidade, non hai fármacos específicos que eviten a toxicidade do corazón, e este é un dos obxectivos do equipo de Ibáñez.

No entanto, primeiro ten que comprobar en humanos o identificado agora en animais: para iso, en colaboración coa Fundación Jiménez Díaz, os investigadores iniciaron un ensaio clínico. Este verán recrutarán ao primeiro paciente con linfoma, co obxectivo de chegar aos cen.

O seguinte paso, se todo sae ben, será o de indagar en terapias preventivas contra a cardiotoxicidade; o proxecto Matrix, polo que Ibáñez acaba de recibir dous millóns de euros do Consello Europeo de Investigación, intentará desenvolvelas.

Para iso, explorará, entre outras, a posibilidade de realizar autotrasplante de mitocondrias sas para substituír as que se danan por culpa dos fármacos contra o cancro; isto nunca se fixo antes e sería un "cambio de paradigma" no tratamento de enfermidades do corazón, conclúe Ibáñez.

Comentarios