A praga de rata toupa xerou unha gran preocupación entre gandeiros de concellos como Pedrafita, Samos, O Courel ou Triacastela. Este último municipio acolleu este luns unha reunión con afectados por parte do director xeral de Gandaría, Agricultura e Industrias Agroalimentarias, José Balseiros, e a xefa territorial de Medio Rural, Olga Iglesias, para estudar posibles medidas.
1. Que é a rata toupa?
A praga que afecta a varios concellos da provincia foi identificada como de rata topo (Arvícola terrestris), un roedor de cola e fuciños curtos e orellas moi pequenas que mide aproximadamente entre 12 e 18 centímetros. Presenta dous máximos poboacionais nas épocas de primavera e outono. Vive entre 15 e 24 meses, cun período de xestación de 22-24 días e de catro a seis partos ao ano.
2. Como se comporta?
Escava extensos sistemas de galerías subterráneas con túneles superficiais para alimentarse e outros máis profundos, de ata 40 centímetros, para almacenar alimentos e facer niños. Nútrese de raíces, bulbos e rizomas causando problemas aos cultivos.
3. Onde actúa?
Aínda que algúns veciños tamén han detectados danos en hortas, os máis graves son en praderías e pasteiros, diminuíndo a produción forraxeira. Segundo explica un dos afectados, no seu caso recolleu unha de tres partes de forraxe e, encima, "envolta en terra, pedra e ratas". Ademais, ao escavar as galerías acumúlanse montículos de terra na superficie que dificultan a sega e o ensilado.
4. Cal é a zona afectada?
O sindicato Unións Agrarias cifra en 3.000 as hectáreas afectadas e en 300 as explotacións danadas. Pola súa banda, os técnicos da Xunta de Galicia desprazados a semana pasada á zona comprobaron a existencia dunhas 1.500 hectáreas, principalmente en zonas altas dos concellos de Pedrafita, Triacastela, Cervantes, As Nogais, O Courel e Samos.
5 Que deben facer os gandeiros e agricultores?
O primeiro paso, segundo se acordou este luns en Triacastela, será establecer con exactitude a superficie afectada, trazando un mapa por concellos. Para iso, os gandeiros e agricultores prexudicados pola rata topo deberán acudir á súa oficina agraria de referencia para cubrir un modelo. Unha vez definido este mapa, no prazo duns dous meses, a consellería convocará un novo encontro para definir as medidas que se tomarán.
6. É a primeira vez que se rexistra este tipo de praga?
Non. Hai preto dunha década rexistrouse na montaña lucense unha praga similar, a cal foi atacada mediante o uso dun produto que hoxe en día está prohibido pola Unión Europa, sinalou Medio Rural. Tamén hai constancia de casos parecidos en Castela e León e Asturias, comunidades coas cales a Xunta asegura estar en contacto. De igual modo, solicitouse axuda aos ministerios de Agricultura e Transición Ecolóxica, así como a centros de recuperación de fauna e conservación da natureza.
7. Que tipo de medidas se poden adoptar?
Están en estudo varias posibilidades. Unha delas pasaría por desfacer as galerías e túneles que constrúen estes roedores e que son os principais causantes dos problemas nos cultivos. A opción do trampeo parece descartada neste momento. Tal e como indican os gandeiros, sería efectiva nunha fase moi inicial que non é o caso. Desde Medio Rural barallan medidas como o control con aves de rapiña -que son "o inimigo natural" destes roedores-, a roturación de terras ou o emprego de fosfato de aluminio.
8. Que opinan os colectivos animalistas?
Desde a asociación animalista Libera pediron evitar "medidas letais" e propuxeron como solución colocar valos enterrados no peche perimetral das leiras agrícolas, iniciativa que, segundo a súa versión, "demostrouse eficaz en Asturias, onde estes animais son habituais e a súa presenza masiva parece ser cíclica".
9. ¿Hai posibilidade de axudas para os afectados?
Unións Agrarias solicitou a posta en marcha de mecanismos de axudas para os afectados. Segundo o sindicato, Asturias decretou unha liña de subvencións en 2017 por mor dunha praga de rata toupa, con axudas de 700 euros por hectárea en praderías de sega e 380 nas de pastoreo. A administración galega, pola súa banda, sostén que ninguén se acolleu a aquela posibilidade porque levaba o requisito de asegurar despois as leiras.
10 Corren perigo as subvencións da PAC?
Unha das preocupacións dos produtores afectados pola praga de rata toupa é que, a maiores de sufrir estas perdas, poidan verse prexudicados no cobro das axudas da PAC. A este respecto, o director xeral de Gandaría, Agricultura e Industrias Agroalimentarias garantiu en Triacastela que "en ningún caso periga a percepción desas axudas".
