O colectivo Segredos de Pantón, que investiga o pasado cultural e patrimonial do municipio para polo en valor e darlle visibilidade, realizou por segunda vez unha recreación 3D dun edificio relixioso do que apenas quedan restos. Nesta ocasión foi deseñar como sería no século XII un priorado benedictino situado en San Román de Moreda, dependente do mosteiro de Samos.
Sábese da súa existencia grazas a uns documentos datados en 1175, cando o papa Alejandro III, por medio dunha bula, outorgou aos benedictinos samanenses o control dunha propiedade que, nos seus tempos, ademais do carácter relixioso, tiña outro, en concreto como granxa e incluso adega. Era a de San Román de Moreda.
A construción relixiosa e os seus arredores aparecen reflectidos en diversos escritos ao longo dun amplo período de tempo, que chega a 1653.
A construción relixiosa aparece reflectida en escritos nun período de tempo que chega ata mediados do século XVII
OS DATOS. En 1917, o arqueólogo Ángel del Castillo, no boletín da Real Academia Galega, estudou este priorado de San Román de Moreda. No seu informe indicou que se trataba dun templo típico de de o románico de transición. Engadiu nel que era similar a outras edificacións relixiosas situadas no Incio, Espenuca ou Ferreira de Pallares.
En todos os casos, a distribución era similar, cunhas torres de campás de planta cadrada de dez metros de altura, case catro de ancho por cada lado e cun portalón de acceso feito de granito.
De todo iso, en San Román de Moreda só queda parte do muro perimetral e unha igrexa que, din desde Segredos de Pantón, sufriu numerosas modificacións que non dan conta do que chegou a ser no século XII. Coa súa recreación quixeron recuperar o pasado.
