Un laboratorio de Miami determinou que os restos humanos atopados o pasado maio en Vilachá de Salvadur (A Pobra do Brollón) pertencen ao século X. A datación realizada por carbono 14 situou os achados nunha época sobre a que, en palabras do arqueólogo Xurxo Ayán, non hai demasiada información.
A campaña que el mesmo dirixiu tivo lugar no lugar dos Conventos, na zona de Val dúas Frades, co obxectivo de demostrar a existencia dun mosteiro medieval relatado nunha lenda transmitida polos propios veciños de Vilachá. Devandita construción aparece citada tamén nalgunha documentación. Tras constatar fases de ocupación e materiais arqueolóxicos medievais pertencentes aos séculos aos que se fai mención nos documentos, os investigadores deron cun estraño enterramento. No interior dun depósito funerario feito directamente na roca había un cranio, unha vértebra e dúas fémures.
Trátase dunha época na que os ritos cristiáns eran diferentes aos actuais e mesturábanse con elementos pagáns
"O enterramento non tiña aspecto medieval nin concordaba cun cristián", sinalou Xurxo Ayán durante a explicación do resultado das probas. Segundo o arqueólogo, o feito de que os ósos pertenzan ao século X "é moi interesante, porque os sitúa no período dos séculos escuros, cando os ritos cristiáns eran diferentes aos de hoxe e estaban mesturados con elementos pagáns".
Xurxo Ayán explicou que esta cronoloxía se corresponde co tempo dos eremitorios, que eran lugares onde vivían os eremitas ou onde se levantaba unha ou máis hermidas. Estas estruturas foron anteriores aos grandes mosteiros.
HIPÓTESE
Tras as análises realizadas en Estados Unidos, Xurxo Ayán cre que os restos "teñen que ver co uso da ribeira como espazo simbólico". O arqueólogo analiza que nos Conventos "seguramente temos unha secuencia na que un primitivo eremitorio dá paso ao mosteiro de San Martiño de Piñeiro, que na época cisterniense pasa a ser unha granxa, unha unidade produtiva".
A campaña nesta zona de Vilachá enmarcouse no proxecto Adegas dá Memoria, que trata de estudar as orixes e a evolución sufrida pola paisaxe da Ribeira Sacra pola actividade humana.
Adegas dá Memoria —un proxecto que coordina o técnico de cultura e turismo do Concello de Brollón, Xosé— Gago quere levar a cabo en 2020 unha nova campaña arqueolóxica nos Conventos. Hai indicios de que alí se realizaron máis enterramentos.
Financiamento
A campaña foi financiada polo concello e a asociación de veciños de Vilachá, coa participación do CSIC e a Universidade de Lisboa.
