Maquinista, un oficio que recupera o seu tirón

Nos anos dourados de Monforte como nó ferroviario, máis de 3.000 familias vivían dos salarios de Renfe. Entre os oficios da compañía, o de maquinista levaba a palma polas súas condicións en canto a salario, horarios, xubilacións... Había que vivir coa maleta ao lombo, pero un maquinista en casa garantía folgura para toda a familia. 

Os tempos foron cambiando e a cidade do Cabe perdeu moito peso no armazón de Renfe. Nos anos 80 aínda había máis de 200 condutores en Monforte e na actualidade só hai 27 maquinistas adscritos á estación local, todos para os servizos de mercancías, ningún para os trens de pasaxeiros.

Aínda así, o de maquinista é un oficio que recupera o seu tirón. Hai moita persoal a piques de xubilarse e Renfe precisa condutores, polo que hai moitos veciños que volven mirar ao tren.

Juan José Rodríguez e César Vila Franco son dous monfortinos que aprobaron hai pouco a oposición de Renfe logo de pasar pola Escola de Maquinistas da compañía en Santiago (onde se formaron máis 240 profesionais nos últimos anos). Queda algún trámite por diante como unha entrevista e un curso en Madrid, pero se nada se torce, en dous ou tres meses incorporaranse a Renfe como maquinistas en prácticas e, logo dun ano de actividade, pasarán ao persoal xeral. En ambos os casos, foron os seus amigos os que lles falaron desta saída laboral.

Juan José Rodríguez é fisioterapeuta de profesión e entroulle a espiral de maquinista nunha viaxe. "ía con varios amigos, maquinistas, e convencéronme. Saín de Monforte fisioterapeuta e regresei como aspirante a maquinista", chancea. "A única conexión familiar con Renfe é o meu avó, que tiña un bar no barrio de A Estación moi frecuentado polos ferroviarios. Pero "nada máis", engade.

A formación en Santiago ten un carácter práctico moi importante e Juan José puido probar trens eléctricos e diésel. A el gustaríalle traballar en convois de viaxeiros de longa distancia, pero iso dependerá de como se desenvolvan as cousas. Ademais, sabe que iso implica unha residencia fóra Monforte. "Non me importa vivir noutro sitio para cumprir ese soño", remata.

DE BRUXELAS Ao TREN. O monfortino César Vila estudou Ciencias Políticas e tras cinco anos en Bruxelas expúxose o regreso á cidade do Cabe. Do seu era imposible atopar algo aquí, así que se puxo a buscar un traballo con boas condicións laborais e salariais que lle permitise quedar na súa terra. Renfe era a vía máis rápida. 

"Teño amigos maquinistas que están contentos co oficio. Animáronme e apunteime na escola de Santiago de Compostela, pillounos a pandemia e ou curso foi máis longo do previsto, pero rematei, fixen a oposición e foime ben. Agora estou desexando incorporarme e pasar páxina co oficio anterior" di en referencia a Ciencias Políticas.

Sabe que antes de asentarse en Monforte, que é o seu obxectivo, terá que pulular por outros destinos, fundamentalmente en Cataluña ou Zaragoza, pero iso non lle asusta. "Hai posibilidades de regresar á casa anque iso implica conducir trens de mercancías, que son vos que teñen residencia aquí, pero a min dáme un pouco ou mesmo levar mercancías ou pasaxeiros", comenta.

"Este traballo permíteme asentarme en Monforte e facer algo útil, práctico. Por iso cambiei", di César Vila

Durante a formación e as prácticas corroborou que Renfe ofrece unhas condicións que xa non ven noutros sectores e que se pode facer algo "útil e práctico". "Levas á xente dun cerco a outro, trasladas as mercancías que se precisan", engade. No seu anterior traballo era todo máis abstracto, non se percibían os resultados de xeito tan inmediato nin directa e iso pode resultar un pouco frustrante a medio prazo.

César Vila tamén comprobou que o oficio de maquinista esixe moita responsabilidade, que calquera erro pode ter consecuencias penais e ocasionar danos a outras persoas, pero confía na formación que recibiu e tamén nos ensinos que os maquinistas veteranos transmitíronlle en Santiago e aos que está moi agradecido. "Aprender con eles foi unha experiencia única e todos tratáronnos moi ben", apunta.

A EXPERIENCIA. Miguel Callejo, máis coñecido como Micha, é maquinista veterano. En realidade este home é zaragozano pero leva tantos anos en Monforte, que é un máis da Ribeira Sacra, aínda que recoñece que chegou á cidade do Cabe de xeito forzoso cando estaba destinado en León. "Pediron voluntarios para Monforte, como ninguén quixo, tocoume a min, que fora o último en incorporarme a León", recorda entre risas.

A primeira vez que Micha subiuse nun tren foi precisamente para examinarse en Madrid para entrar en Renfe. Tiña 17 anos e rematara o Bacharel, non sabía que facer da súa vida e un amigo faloulle de Renfe, así que se preparou nunha academia e presentouse á oposición por libre, era o procedemento habitual naquela época. Él aprobou e o seu amigo suspendeu, paradoxos que ten a vida.

Explica que, nos seus tempos, unha vez aprobábase o exame de entrada a Renfe comezaba a formación, que se combinaba co servizo militar. Era un proceso que duraba tres anos e ao rematar pasábase á persoal da compañía. 

Tamén detalla que a formación en Renfe é constante e cada vez que un maquinista cambia de liña ou de máquina ten que facer unha preparación específica. No seu caso, recentemente pasou de mercancías a pasaxeiros (agora  está adscrito a Vigo) e tivo que formarse para a nova composición que leva.

Explica que o que máis lle gusta do oficio é a liberdade e a independencia. "Coñeces o teu traballo, a túa ruta, as túas competencias e no tren ninguén che presiona. Es ti o responsable. Para o bo e o malo", matiza.

"Cando levas un tren con mil toneladas e alguén entra na vía, non podes parar. Isto non é unha bicicleta", comenta Miguel Callejo
 

O malo neste oficio tamén existe. No primeiro día de traballo de Micha, en 1985, descarrilou o tren. "ía de axudante e había un maquinista titular. Era unhas mercancías e descarrilou a máquina, necesitamos horas para remolcala e pensei, Deus meu onde me metín", conta.

Varios enganches na catenaria e dúas arrollamientos completan os peores episodios do seu traballo. "Cando ves a unha persoa na vía estás vendido, non podes parar un tren con mil toneladas de peso, isto non é unha bicicleta. No meu caso, eran persoas que se meteron de forma voluntaria, iso mitiga un pouco os sentimentos, pero o grolo é duro de pasar", recoñece.

Aos novos maquinistas Micha dálles ánimo. Insiste en que están moi ben formados, mellor do que o estiveron eles no seu momento, e recoméndalles que teñan "calma e gocen do oficio".

Recoñece que os tempos cambiaron pero engade que segue sendo unha boa profesión.