O Faro, lugar de culto e límite territorial

A serra marca o límite entre as provincias de Lugo e Pontevedra e como liña divisoria sempre provocou conflitos, os máis graves no século XIX

Romaría do Faro no ano 1968. ARQUIVO ALFREDO PARDO
photo_camera Romaría do Faro no ano 1968. ARQUIVO ALFREDO PARDO

A serra do Faro, xunto a do Farelo, actúa como fronteira natural entre as provincias de Lugo e Pontevedra, sendo o pico sacro do Monte Faro o lugar no que en tempos da Reconquista se alzou un farol de lume que guiaba os guerreiros cristiáns nas súas pelexas contra os mouros, empezándose a chamar Torre da nosa Señora do Farol. Tamén se inclúe nas tradicións populares que a montaña máxica servía para efectuar ritos pagáns e que en pleno proceso de cristianización erixiuse a actual ermida.

Pero nin a virxe da Nosa Señora do Faro conseguiu tranquilizar a crise do territorio e os seus confíns, que dividiron desde o século XVII aos moradores de ambas as xurisdicións, especialmente no século XIX co aumento da poboación. Así o reflicte un documento do alcalde de Chantada datado o 16 de xuño de 1860 e dirixido a petición do comisario de Montes de Lugo no que inclúe o testemuño presentado polos veciños da parroquia de San Miguel do Monte con documentos de deslinde da vila da Asma cos de Camba e Rodeiro.

Manuscrito de deslinde envido polo alcalde de Chantada en 1860. ARQUIVO ALFREDO PARDO

O rexedor sinala que "parece incuestionable a respectabilidade destes actos, pois a data de case dous séculos de que datan, adoptáronse naquel momento as maiores precaucións para que a verdade triunfase do espírito de absorción que xa entón e sempre despois manifestaron as parroquias limítrofes da xurisdición de Camba e Rodeiro sobre os termos deste distrito".

Afirma que non é de gran consideración o terreo do que se apropiaron pero que a "máis recente progresión da poboación e do cultivo fan codiciables en sumo grao o esquilmo e os pastos e de aquí as mil pendencias e frecuentes perigos que corren os contendentes de irse ás mans como hai pouco sucedeu con ruína dalgunhas familias".

O deslinde do Faro acometeuse e conseguiu calmar a tensión entre os veciños enfrontados pero a actividade de pastoreo no monte seguiu sendo moi intensa

Por esta razón e aínda que só a parroquia de San Miguel do Monte solicitou o deslinde do seu termo respectivo coa de San Xoán de Camba, "cre que debería aproveitarse esta ocasión para facerlle ao mesmo tempo de toda a liña divisoria entre ambas as xurisdicións, que non pasa na súa totalidade dunha legua de distancia comprendida entre os dous puntos extremos, o Penedo que se di do Preguntorio ao suroeste e o marco que se chama de Pena Forcada ao norte, subliñados ambos no testemuño". Todo o traxecto que corre esta liña chámase xenericamente Monte do Faro "e é propiedade comunal respectivamente das parroquias de Santa Mariña e Santiago de Requeixo, San Xoán de Laxe, San Vicente de Argozón e San Miguel do Monte pola parte de Chantada e San Martín de Fafián, San Xoán de Camba e San Cristóbal da Portela por parte do distrito de Camba".

Polo que respecta ao distrito de Chantada, segundo o mesmo testemuño indica, "foi propiedade do Excmo. Sr. Marqués de Astorga e en canto ao terreo pertencente ao de Camba foi do Sr. Arcebispo de Santo (Frei Manuel García Gil), pero é o certo que desde tempo inmemorial cada parroquia ten pastando en común a parte que lle correspondeu en división por parroquias e dividiuse tamén por veciños para só os efectos de esquilmar e cavar".

O manuscrito manifesta que "non sucede así nos termos da xurisdición de Camba, pois a pesar de ser comunal como en Chantada, dividírono e acurtado no seu maior parte, mesmo algunha que pertence a Chantada, sen que ademais algúns pobos saian cos seus gandos do monte que se conserva en abertal por parte de Chantada".

O deslinde do Faro acometeuse e conseguiu calmar a tensión entre os veciños enfrontados pero a actividade de pastoreo no monte seguiu sendo moi intensa. De feito, existe outro documento do ano 1886 no que o alcalde se dirixe de novo ao comisario de Montes de Luego e lle fai chegar un expediente no que precisamente dá constancia "do abuso de pastoreo nos monte do Faro da Vacariza".

En 1954 apróbase a construción de estradas partindo dende San Miguel do Mato e Santiago de Requeixo que confluirán na ampla explanada de Seixas

NO SÉCULO XX. A partir de mediados dos anos 50 do século pasado increméntase o fervor pola romaría que se celebra no monte e procédese á inauguración de novas pistas de acceso ao santuario.

En 1954 apróbase a construción de estradas partindo dende San Miguel do Mato e Santiago de Requeixo que confluirán na ampla explanada de Seixas, especie de antesala natural do célebre santuario da Nosa Señora do Faro. En 1954 comezan as obras permitíndose o pastoreo de gando vacún e autorízase a recollida de malezas para abonos e leña e tamén do esquilmo.

A Xefatura de Recursos Forestais presentou neses anos un proxecto dun amplo plan de pastizais, aproveitando as abundantes augas que ten a montaña, estando rematado en agosto de 1955.

Nos anos seguintes o abandono do rural tamén lle afecta ao Faro e a presión agrícola queda moi reducida.

Milagre na romaría

Segundo contan as crónicas da época, na romaría do Faro de 1897 reuníronse ao pé do santuario máis de dez mil persoas sen que houbese ningunha desorde e baixo a vixilancia de varias patrullas da benemérita de Chantada e Guntín. Sobre as dez e media da mañá ocorreu un incidente que desconcertou ao xentío: un raparigo duns 15 anos que montaba un mulo caeu do animal con tan mala sorte que quedou colgado no estribo, sendo arrastrado durante uns catro minutos pola cabalería que cos berros e queixumes do público asustábase máis. Detida esta e recoñecido o mozo, atopuse que estaba san e salvo, atribuíndo todos os que o presenciaron o feito a unha milagre da virxe do Faro que todos invocaron.

Comentarios