Chantada, corazón xeográfico de Galicia

A primeira vez que apareceu a frase 'Chantada, corazón de Galicia' foi nunha crónica do ano 1867 publicada no xornal La Época sobre os argumentos da vila do Asma para non perder o seu poder territorial e xurídico. No 1967 convértese en lema oficial ao ser incluído no cartel das festas patronais e no progama de man no ano 1968
CROQUIS CHANTADA CORAZÓN 001
photo_camera Croquis para o uso do lema Chantada, corazón de Galicia. ARQUIVO PARDO

O lema Chantada, corazón de Galicia ten exactamente 152 anos. Naceu involuntariamente nunha crónica publicada no diario La Época o 26 de xuño de 1867 sobre as exposicións que dirixiron ao Goberno e ás Cortes os pobos do partido xudicial de Chantada cando tentaron erradicar o seu poder territorial e xurídico. O anónimo xornalista relata que "un partido que mide 36 leguas cadradas de territorio, con poboación de preto de 49.000 habitantes, distribuídos en dúas vilas, 207 parroquias e máis de 1.300 grupos de casas con nomes peculiares e distintos, que enlaza as capitais de Ourense e Lugo" non poden recusarse.

Engade o escrito defensivo que achegaron datos oficiais e que "sen interpoñerse outro partido, que estando no corazón de Galicia, confina coas provincias de Ourense, Pontevedra e A Coruña, das cales e á mesma de Lugo a que pertence, sepáranlle ao mesmo tempo a serra do Faro e o caudaloso Miño, co seu afluente Búbal; un partido que non pode ser suprimido sen grande prexuízo da administración de xustiza e debe continuar íntegro e independente. As neves do Faro e as crebadas ribeiras do Miño son dous valos que en balde se empeñarían en dominar as medidas gobernamentais".

A principios do século XX o xornalista Augusto Barreiro apunta en outubro de 1918 no artigo Lembrando o pasado, o desenvolvemento mercantil e industrial de "esta terra meiga, terra galiciana chea de poetas, de aromas e encantos". Especificando que na parte central está Monforte, "berce das poderosas casas de Lemos e Alba, que deron raíñas tan sabias como fermosas a España" e Chantada que xunto O Cebreiro e Os Ancares "con panoramas primorosos, que avantaxan aos suízos e entre cuxas breñas sucederon combates memorables e feitos famosos da historia antiga".

Para Francisco Iglesias no seu relato Viaxe sentimental (dedicado aos ilustres aviadores filipinos Arnáiz e Calvo) editado o 18 de xullo de 1936, o "verdadeiro corazón de Galicia" atópase entre o Pazo de Oca (A Estrada) e Silleda

 RAMÍREZ. Moito máis rotundo foi o mestre chantadino Ignacio Ramírez Pérez no seu artigo para El Pueblo Gallego (09/10/1970) denominado Chantada, corazón de Galicia. Toda unha alegación de defensa do latexar xeográfico da vila ao ler nunha publicación rexional as dúbidas dun galego que se preguntaba: Onde está o corazón de Galicia? Cuestionando a adxudicación dese eslogan sen poxa, agregando que "se xeograficamente como afirman os técnicos, Chantada é o mesmísimo corazón de Galicia, dirémoslles a vostedes que nel poden atopar moita pobreza, onde a par de grandes e opulentos fogares seguen vivindo familias en condicións inhumanas e grandes diferenzas salariais".

O autor destas afirmacións dun pequeno pobo da Coruña tamén sinalaba que "o home de Lugo pode catalogarse á vez que o de Ourense, pero nunca co da Coruña ou Pontevedra, (sen comentarios)".

Ramírez Pérez achega novos datos sobre o suposto autor da frase Chantada, corazón de Galicia: "brotou enxeñoso e espontáneo da faísca poética de don Gaspar Llera Villamarín, natural de Madrid e chantadino por parte de nai. Tería seis anos cando pasou unha cinemas e salas de festas, os paseos polas típicas rúas e prazas e avenidas modernas todas ben pavimentadas e limpas, con servizo de rede de sumidoiros desde o ano 1928".

E así Ignacio Ramírez despáchase ó incauto criticón coruñés engadindo que deste "nobre pobo, fan que ningún foráneo áchese estraño ou bote de menos a cidade, foron estas estupendas realidades e a indiscutible verdade de que Chantada e a súa espléndida comarca ocupan o centro xeográfico desta rexión as que inspiraron ao señor Llera Villamarín o eslogan Chantada, corazón de Galicia". Lema que segundo Ramírez Pérez "o pobo acolleu con sumo agarimo, propagouno por todos os medios de difusión e mesmo vén aparecendo en referencias oficiais, os chantadinos evócano con fruición, como expresión e síntese de todo eloxio á súa terra, máis sen ánimo de menoscabar prestixios alleos, sen presunción de crerse superiores a outra vila irmá provincial ou rexional, nin xamais alardeou de ser emporio de riquezas".

Tras repasar todo o concernente en materia de educación, economía, industria, turismo e infraestruturas, Ignacio Ramírez pregúntase: "Cabe dicir que está morto este corazón? Como entre tanta miseria poden sobrevivir cinco entidades bancarias? Polo amor á verdade! Se Chantada é un foco de pobreza, se a cabeza do partido xudicial é unha mentalidade subdesarrollada, convidamos a quen non coñecéndoa na súa estrita realidade, beberon nas fontes deste artigo a cuxo autor emprazamos para que con mente clara, corazón aberto e pluma limpa dea publicamente noticia do medio e do grao de desenvolvemento cultural e social en que vivimos".

O certo de todo isto é que a campaña se iniciou oficialmente en 1967 onde o cartel das festas patronais xa incluíu o lema e en 1968 na portada do libro das festas. Neses anos foi concelleiro o exbanqueiro Leopoldo de Soto –na imaxe de abaixo–, que sempre afirmou ser o autor da expresión e desde logo un gran divulgador da mesma.

Leopoldo de Soto Corazón Galicia

No pleno do 9 de decembro de 1971 o primeiro tenente de alcalde Jesús Fernández Rodríguez "fai notar a falta de carteis indicadores á entrada da vila, solicitando a oportuna sinalización" onde se chegou a estudar a inclusión da consigna Chantada, corazón de Galicia.

Comentarios