seis GRANDES centrais hidroeléctricas esquilman os ríos da provincia sen que haxa unha contrapartida social a ese lucro polos megawatts xerados nas canles, nin en termos de emprego creado nin na tarifa da luz. No debe destas instalacións hai que engadir tamén os danos que causan no ecosistema, que quedan de manifesto en feitos como a práctica desaparición de especies como os salmónidos, incapaces de sortear as continuas barreiras artificiais que se atopan na canle fluvial.
Dúas compañías eléctricas, Iberdrola e Gas Natural Fenosa, lúcranse deses seis grandes aproveitamentos hidroeléctricos. Así, a empresa vasca explota desde hai décadas as centrais de San Clodio, Sequeiros, San Martín e Montefurado, as tres primeiras no río Sil e a última no seu principal afluente, o Bibey. Estas instalacións suman unha potencia de preto de 100.000 quilowatts, segundo datos do Instituto Enerxético de Galicia (Inega).
Pola súa banda, Gas Natural Fenosa explota os encoros de Belesar dos Peares, ambos na canle do río Miño, cunha potencia que desde o Inega cífrase en 294.000 e 181.000 quilowatts, respectivamente.
Preto de 60 anos
A central de Sequeiros é a decana destas grandes instalacións na provincia, ao haberse iniciado a súa actividade en 1952. Séguenlle en antigüidade a presa dos Peares, que data de 1954, e a de Montefurado, de 1956, polo que as tres centrais levan máis de medio século espremendo os recursos enerxéticos do caudal do Sil e do Miño.
Ademais, a actividade nestas seis grandes centrais hidroeléctricas na provincia antóllase de longo percorrido. Nese sentido, segundo datos da Confederación Hidrográfica do Miño-Sil, o período de explotación das catro presas de Iberdrola finaliza en xaneiro de 2051, a concesión administrativa para a central dos Peares termina en outubro de 2056 e a de Belesar, en febreiro de 2063.
As asociacións ecoloxistas critican a impunidade coa que, ao seu xuízo, as compañías eléctricas han actuado durante as últimas décadas. Entre outros reproches, acusan as administracións públicas de mirar para outro lado ante «ilegalidades» das eléctricas como o non respectar as denominadas canles ecolóxicas, garantes da boa saúde dos ecosistemas fluviais.
Esta sobreexplotación «» que aprecian as organizacións ecoloxistas en Lugo repítese no resto de Galicia, onde outras 35 grandes centrais -de máis de 10 megawatts de potencia- espremen os recursos da ampla rede fluvial que se estende pola comunidade. A provincia de Ourense sitúase á cabeza, con 23 destas instalacións.
A conca do río Sil, que abarca terreos de Lugo e Ourense, é a máis afectada por esta agresiva explotación enerxética. é neste territorio onde a compañía Iberdrola toma vantaxe fronte aos seus competidores ao dispor de ata 19 centrais hidroeléctricas e de 14 grandes presas. Unha proba dese gran rendemento que a empresa consegue nas súas instalacións no Sil é a súa produción do ano pasado, de 3.763 gigavatios á hora, o que constitúe o seu rexistro máis alto dos últimos 30 anos e que sería suficiente para abastecer durante todo un ano a 1,8 millóns de persoas que teñan un consumo medio.
Estes rexistros históricos non levaron aparellados beneficios similares para a comunidade, e iso a pesar de que as eléctricas deben abonar os preceptivos canons e están suxeitas anualmente ao IAE e ao Ibi.
O dato máis esclarecedor dese escaso beneficio social, que non está en consonancia cos altos rendementos enerxéticos, é que as centrais non son xeradoras de emprego na zona, ao estar automatizadas. Así, segundo os ecoloxistas, unha gran central pode funcionar con normalidade con apenas dúas ou tres traballadores, mentres que as minicentrais poden chegar a prescindir deles sen que se vexa afectada a súa operatividade. Ademais, esa gran produción tampouco implicou un abaratamento da tarifa eléctrica para os consumidores.
Outra das queixas que suscitan estas instalacións é que para a súa construción alagáronse as terras máis produtivas dos concellos afectados polos encoros, causando prexuízos para o desenvolvemento de actividades como a agrogandeira ou a vinícola.
Se xa preocupa a actual explotación dos ríos lucenses e galegos, o panorama non parece moi alentador, xa que as empresas líderes do sector ultiman novos proxectos de grandes centrais nas concas do Miño e do Sil.
