Os poetas que lanzan ouveos celestiais

A tristeza da morte de John Ashbery compensada polo descubrimento do trap
John Ashbery
photo_camera John Ashbery

O CEO imaxinounos felices, supoñía John Ashber y.  Morreu  o luns, despois de 90 anos que foron tan extensos, confusos e sorprendentes como a estética que herdou de Walt Withman. Non logrou facer da súa vida algo coherente, que era un asunto que amargaba a Esza Pound. Ashbery era o último poeta nacional de Estados Unidos, un país que Withman definiu como «un poema en si mesmo»; cando menos, un poema longo, perplexo e emocionante.

Ribadeo non é unha nación. A característica máis importante para demostralo non é tanto ter unha lingua de nós —o inglés é a idioma coloquial no noso mercado de abastos—, senón que contamos con ventos propios: o Nordés, que abrangue todos os aires que sopran entre o Norte e o Leste, e o Terral, que é un vento sur manso e desalentado. Non somos unha nación como consecuencia dunha enorme preguiza, porque ninguén se puxo a declarar o noso carácter nacional. En Ribadeo prefírese beber Amoriño ao sol lento das anchas terrazas do Cantón. Os poetas patrios son escritores que se motivan publicando na prensa local. Forman un colectivo que se recoñece pola rúa e que se mira con desconfianza ao lerse no xornal.

Hai anos xa que finou unha muller gordecha, que aínda conservaba un eco de Marilyn no pelo tinxido de bronce e nos beizos pintados de xeranio. Era a nosa poetisa nacional, recoñecida entre o parnaso local que conspira anchamente contra os novelistas. Aínda lembro aquela muller. Citaba a Lautréamont con voz de mezzosoprano francesa baixando unha rúa que desemboca no muelle: «A poesía debe de ser feita por todos». Pasáballe como a Ashbery, que espertaba no medio dos soños «coa boca chea de palabras».

A poesía faime desconfiar. Non podo crerme que os seus autores teñan tantos sentimentos e sensacións bulindo no seu corazón sen sufrir un colapso. Xa o recomendaba Maiakovski en ‘150 millóns’: «Esquecede/ os poetas/ que lanzan ouveos celestais». Ashbery engadía que «moitos deles acabaron escribindo meras listas de imaxes exóticas e parvas».

Había poucas cousas que horrorizasen a Lenin. Unha noite esqueceu unha lista enriba da mesa con dous nomes tachados. Ao amencer os verdugos déronlles a brutal aspirina da morte. Ao mediodía Lenin chamounos ao despacho. Miraba o papel dos condenados sen poder conter a risa. «Os dous nomes tachados eran os dous únicos que non había que fusilar, eran amigos meus da mocidade!». O absurdo do seu propio criterio asasino divertíao; pero a poesía non lle facía chiste, irritábao: «Non é vergoñento votar a favor da publicación dos ‘150 millóns’ de Maiakovski con 5.000 exemplares? Non é máis que necedade, disparate, extravagancia e pretensión», denuncia nun telegrama a Prokovski. Ao cabo, máis acalmado, permitiu que se editasen «menos de 1.500 exemplares para bibliotecas e toleiráns».

Non son catador de  poesía,  tampouco de ventos. O Nordés é un aire que  limpa,  que arrastra as nubes contra o fondo daría;  un  aire  perturbador ao que os ribadenses culpan dos seus cambios de humor.  Cousas  dos electrodos que andan ás ceibas.

Lamentar a morte de John Ashbery e gozar da descuberta do trap son sentimentos que puiden vivir na mesma semana

No verán sopra o Nordés nas redaccións. Trae uns rapaces que veñen aprender e aprendernos, meten nos xornais a vida que bule no exterior. Este verán de tramuntana soberanista e sequedade no ceo da Moncloa, Álvaro Inglés faloume sobre o trap, unha evolución do rap.

Descubriume a Kaixo, un deses cativos que non se quitan a carapucha nin a cuberto. Naceu en Vigo e vive ao albur dos ventos que sopran en Porto. Escoito a outro galego, Hard Gz, que me deixa frío. Probo aos reis do xénero: C. Tangana, que ten curiosidade, e Rels B., que ten discurso.

Pero hai poesía en Kaixo, poesía dominada polas imaxes pictóricas, como a de Ashbery; poesía escrita en español con inxertos en inglés para axustar as rimas: «Estoy disparando al aire, saltando del  ‘bridge’ (ponte)». Os seus cantos habitan no caos, na destrución, no «newpunk», como o define el. Ten escenas logradas: «Solo hay una muerte asegurada/ con las muñecas ‘crying’ (chorando)». As venas cortadas polos pulsos choran sangue.

En ‘I Don’t Care’ (‘ Non me importa’) sitúase, quizais sen sabelo, nas teorías de Theodor Adorno. Kaixo trapea: «Despierta del coma, para la industria no vale mi forma de estar». O filósofo, malia ser marxista, opoñíase á cultura popular. Denunciaba que industria cultural extirpara o sentido crítico da creación porque creara a cultura mansa e cálida que difunde os medios para que sexa consumida coma unha aspirina doce pola poboación.

Kaixo asegura que lle queda pouco da felicidade que o ceo imaxinou para el: «La salud ya me la estoy dejando, el amor ya lo he perdido, así que solo me queda el dinero». Aspira a ser famoso, na medida limitada en que un artista pode ser famoso de  non  ser  C. Tangana e de non acertar na aposta ao 13 vermello con ‘Mala mujer’. Non ten a técnica literaria de John Ashbery, claro; pero tras a escrita de Kaixo pálpase a mesma sinceridade e a frescura. Non desconfío de ningún dos dous. Aseguraría que ao trapeiro vigués lle acontece como a Ashbery, que esperta «no medio dun soño/ coa boca dun chea de palabras descoñecidas». O escritor norteamericano recibiu «a fráxil aspirina da morte» no anoitecer do luns e marchou co vento malvado de Verlaine.

Comentarios