NESTA PARTE do mundo non se entende unha festa sen pólvora, e o San Froilán, que se preza de ser a quinta esencia das festas galegas, ten presente os fogos artificiais no seu comezo e o seu fin. Dúas empresas fixéronse cargo este ano dos espectáculos de luz: Resúa, de Boiro, que se encargou do acto inaugural, e Astariz, de Outeiro de Rei, que puxo o broche pirotécnico ao San Froilán. O seu propietario, Carlos Rodríguez, pertence á terceira xeración dunha familia de pirotécnicos que está neste negocio desde, polo menos, 1920.
Para un espectáculo que ía durar entre once e doce minutos, Carlos e o seu equipo empezaron a traballar pola mañá temperán. Os lumes están pensados para que se vexan en todo o seu esplendor desde a muralla, así que a área de lanzamento sitúase nun escampado de cálea poeta Noriega Varela, onde os pirotécnicos despregan todo o material.
Astariz prepara unha exhibición distinta para cada lugar. Para o peche do San Froilán, explica Carlos, deseñaron un espectáculo con representación das figuras máis emblemáticas, todas con denominacións moi ilustrativas. Inclúense llorones - «porque teñen forma dun salgueiro llorón dourado», explica o especialista-, colas -como se denomina de forma abreviada ás que recordan unha cola de cabalo-, aros, corazóns, espirales...
Todas estas figuras parten do chan, onde se colocan os morteiros -especie de tubos metálicos polos que sairá disparado o material que explotará no ceo- e soben a máis de cen metros de altura.
Con todo, o plan pirotécnico inclúe varios «monotiros», ou lanzamentos individuais que serven para facer secuencias e que compoñen no ceo unha especie de abanico. Este tipo de lumes teñen un percorrido máis curto, duns cincuenta metros, e en Lugo o seu lanzamento está moi condicionado pola localización da zona de tiro, moito máis baixa que a zona desde onde se van a divisar. Por esta razón, e para asegurarse de que tomarán a altura necesaria, lánzanse desde a cima dunha plataforma elevadora que se alza uns vinte metros. «En cada sitio hai que adaptarse ás circunstancias», di Carlos Rodríguez.
O morteiro non necesita ser elevado, pero tampouco sería recomendable facelo. «Pega bastante forte e non vaia ser que caia todo», aclara o responsable de Pirotecnia Astariz.
Aínda que se use como nome génerico, o certo é que non é pólvora todo o que explota. O fulminante «fai a explosión», explica Carlos, bregado en asuntos altamente inflamables. «A pólvora simplemente arde, é o que manda todo cara arriba», e o resto, di, «é cor».
Preparar toda a instalación lévalles máis de sete horas, pero logo hai que estar pendente para mantela baixo control, e as altas temperaturas que caracterizaron este San Froilán complican aínda máis o seu traballo. «Se fai calor é máis perigoso, porque calquera rozamento pode acendelo todo, pasa como coa herba», aclara Carlos. Se a calor incrementa o risco, a humidade «quítalle forza» aos fogos artificiais e «non chegan tan alto», asegura o experto.
Todo o esforzo e as preocupacións do día esfúmanse en pouco máis de dez minutos. Unha vez montada toda a instalación, o lanzamento non reviste maior complexidade. «Coas máquinas que hai hoxe en día, pode encargarse unha persoa soa», explica o pirotécnico. De facer ben as tarefas anteriores depende que a sesión flúa con precisión e sen contratempos. Miles de ollos céntranse no seu traballo e cando as miradas volven á terra e dispárase a traca final, para eles chegou o descanso. Pasaron a súa proba de lume.
| CRISE A seca e as restricións ameazan o negocio |
|
Este non foi un bo ano para o sector pirotécnico, unha das actividades directamente afectadas pola seca. As altas temperaturas e, sobre todo a falta de choiva, levaron á Xunta a pór en marcha medidas estritas para impedir os incendios forestais, entre elas a prohibición de espectáculos pirotécnicos en zonas non urbanas. Carlos Rodríguez asegura que esta medida lles fixo moito dano, porque moito material quedou nos almacéns sen vender, e considera que o Goberno galego é inxusto nas súas alertas. «ás veces pon o mapa en vermello aínda que chova». Sen culpa Os pirotécnicos consideran que se atribúe máis risco incendiario aos lumes do que realmente representan. «ás veces a xente aproveita que se están lanzando para pór lume ao monte e despistar», di un membro da cuadrilla de Astariz. |
