A Antártida coñeceu unha época na que superficie non se vestía co frío inexpugnable dun deserto xeado, houbo tempos nos tratábase dunha superficie cuberta de frondosos bosques subtropicales repletos de palmeiras, helechos e coníferas."Que a Antártida un día foi verde é algo acordado entre os científicos pero aínda descoñecido para moitas persoas", dixo o paleobiólogo Marcelo Leppe, investigador do departamento científico do Instituto Nacional Antártico Chileno (INACH).
Os bosques empezaron a colonizar a Antártida fai 298 millóns de anos, durante un período coñecido como Pérmico, cando o clima se fixo máis cálido e os xeos da gran glaciación empezaron a retroceder. As evidencias plásmanse nas montañas Transantárticas, unha cadea montañosa que divide a Antártida oriental da occidental. Unha das mostras do que foi —e xa non é— é o fósil de Glossopteris, unha árbore extinta que dominou os bosques periglaciares.
A vexetación estaba formada por helechos, coníferas ou palmeiras. Especies propias dos climas subtropicales
Pero o mundo vira, e outros restos revelaron a existencia de frondosos bosques de helechos e coníferas entre os que camiñaban majestuosos dinosauros como o Cryolophosaurus, de case cinco metros de alto e oito de longo, ou os xigantescos Saurópodos, uns herbívoros de pescozo longo que podían alcanzar os 20 metros de altura. No entanto, a 'época dourada' das plantas modernas na Antártida asentouse no Cretácico —entre 145 e 66 millóns de anos—, cando a Península Antártica estaba poboada por unha densa vexetación propia de climas cálidos que servía de refuxio a diversas liñaxes de dinosauros.
"Fai uns 80 millóns de anos camiñar pola Antártida era como facelo agora por un bosque tropical ou subtropical, algo parecido ao que nos poderiamos atopar na zona centro sur de Chile ou en Nova Zelandia", describiu Leppe. Un dos misterios que os científicos non puideron resolver é como estes bosques polares —parecidos aos que actualmente se atopan en zonas de climas tépedos— puideron sobrevivir ás condicións de escuridade invernal.
A pesar de que a temperatura variou considerablemente, a latitude á que se atopaba a Antártida non o fixo, motivo polo cal as plantas e os animais deberon 'adaptarse' aos seis meses de case completa escuridade que se instalan no Continente Branco entre maio e setembro. "Sabemos que algúns dinosauros migraban ante a chegada do inverno, pero no caso das plantas o tema segue sendo aínda un enigma", declarou o científico.
Marcelo Leppe: "Fai uns 80 millóns de anos camiñar pola Antártida era como facelo agora por un bosque tropical ou subtropical, parecidos aos do centro sur de Chile ou Nova Zelandia"
Unha serie de sucesivos arrefriados do clima sumados ao impacto do meteorito en Iucatán, ademais das colosais erupciones da meseta do Deccan na India, terminaron co período "hipercaliente" do Cretácico. A partir dese momento, a Antártida comezou a arrefriarse de novo. A tundra, o último remanente dos bosques antárticos, desapareceu fai 15 millóns de anos, cando o continente se conxelou por completo e adoptou a aparencia de deserto xeado que coñecemos actualmente.
"O feito de que especies invasoras doutros lugares do mundo, como o pasto común ou a avena silvestre, sentan moi a gusto nas áreas antárticas desprovistas de xeo é un claro indicio de que as condicións climáticas están a facerse mellores para a vida vexetal", considerou o científico.
O quecemento global, a introdución de plantas invasoras produto do traspaso de xenes dunha especie a outra e o retroceso dos glaciares están a pór sobre a mesa as condicións necesarias para que a Antártida volva ser unha superficie cuberta de frondosos bosques; ou polo menos o último espazo da Terra no que refuxiarse.
