''E a que traen esta muller, se xa está morta?''

Nos brindes pídese por ela: Saúde!
Nos brindes pídese por ela: Saúde!

Despois de estar na guerra fun á facultade de Medicina cinco anos. Unha vez que rematei, quedei en Santiago traballando nunha farmacia. Isto axudoume moito porque coñecer os medicamentos é fundamental nesta profesión.

Fernando Fernández Lorenzo / Antas de Ulla

Yo me quedé ciego por tensión ocular, glaucoma. No veo desde hace más de veinte años. Me fui a un colegio de la Once en Sabadell y allí me hicieron nacer otra vez, aprender a vivir de nuevo. Aquello es un cielo. Pero te llevas una desilusión cuando regresas a la tierra. En Barcelona o en Madrid cualquiera me echaba una mano. Aquí, nadie. Y hace algún tiempo en Lugo aún se podía pasear, pero hoy es terrible. Vas a cruzar por un paso de peatones y no respetan nada.

Luis Fernández, Machín Blanco / Lugo

Una avería grave que tuve de niño fue a los once años, por persistencia del conducto tirogloso. Eso consiste en que funciona mal y los alimentos producen una infección en el conducto que une el tiroides con el hioides. Me intervino dos veces Alsina en Santiago y quedé bien. La gente cuando me ve me dice si tuve escrófulas. Ni escrófulas ni nada.

Fernando Pardo Gómez / Cervo

A miña tía non tiña cartos para seguir o tratamento co doutor Asuero pero si puido ir a Lugo onde había un médico que tamén o aplicaba porque ao famoso doutor lle saíran moitos imitadores. Voltou moi contenta pois xa se sentía libre daquelas molestias e pexas, e mesmo puxérase a bailar e dar voltas, a cantar e rir, diante das sobriñas. Pero a ilusión duroulle pouco tempo pois o trixémino deixou de funcionar ao cabo duns días e reapareceron eivas e dores: o único resultado daquela viaxe foron os cartos que nela perdeu.

Luis Tobío / Viveiro

Yo comencé en el Santo Ángel con el doctor Carril, el doctor Piteira y Rodrigo Castro, luego eso se cerró y trabajé en el Pimentel, y más tarde con Plácido Vila, en el Ojos Grandes y en el Polusa. El Santa María se había cerrado antes de comenzar yo la carrera. El que funcionaba era el de San José.

Jesús Latas López-Pardo / Lugo

Tiña eu seis anos cando me veu a meninxite. Estaba alí deitada sobre unha colcha nova e a señora Emilia, que sempre andaba comigo, dicíalle á miña nai: «Ai, Mercedes, tápalle un ollo que penso que non ve». O médico de San Clodio non se dera conta daquela e eu non notara nada tampouco; pero un día díxenlle a miña nai: «Ai mamá, moito che me doe por aquí», e quedei sen vista. Cando precisabamos ir ao médico, tiñamos que ir a San Clodio, igual que agora.

Ubalda Doval Arias / Torbeo / Ribas de Sil

Se acudía al médico en caso de gravedad extrema, y en la mayor parte de los casos cuando ya no había remedio. Cuando se quería magnificar la gravedad de un enfermo se decía «está tan grave que lle trouxeron o médico». En los registros de defunciones de la iglesia se especificaban las causas del fallecimiento, y con mucha frecuencia la anotación era de fiebre, lo que hace suponer que no había medios para cortar las infecciones. Hasta mediados del siglo XX no se comercializarían los antibióticos, que acabarían con multitud de enfermedades mortales de necesidad. La esperanza de vida en España en el año 1900 era de 37 años.

Manuel Romay López / Ombreiro / Lugo

Ya en mi infancia pasé por varias operaciones importantes y fue la penicilina la que me salvó en muchas ocasiones, a pesar de que mi padre tuvo que correr con gastos importantes.

Blas Lourés / Lugo

Después del accidente tuve una gran fuerza de voluntad para recuperarme, ya ocupaba mi plaza en Las Mercedes, por ejemplo, iba desde la antigua Residencia a Las Mercedes andando. Me lo habían recomendado, eso, y hacer mucho ejercicio. La recuperación que tuve fue total.

Manuel Julio Reigosa Martín / Lugo

En canto á saúde, fun duro: só tiven que operarme dunha hernia e das cataratas, e cando teño algún achaque chamo ao meu amigo, o doutor Orlando González, de Mondoñedo, e déixame novo coma un reloxo.

Atilano Rivas Iglesias, 107 anos / Galgao / Abadín

Don Farruquiño hizo algo realmente innovador. La gran noticia que los froilanes llevaron aquel otoño del año once a sus aldeas fue que la sífilis, el mal gálico, ya se curaba en Lugo con inyectables. Y ese tal don Farruquiño fue quien llevó la noticia a toda la comarca del Páramo.

Ánxel Fole / O Páramo

Fora a Portomarín co Antolín e a Sara. Despois leváronme a Lugo a estivemos nuns festixolos, comemos e bebemos ben. Cheguei á casa tan saniña coma sempre e ao pouco devolvín por riba e por baixo a pracer e barréuseme o sentido. Cando me levaron ao médico seica lles dixo: «E a que traen esta muller, se xa está morta?» Estiven vinte e catro días na residencia de Lugo e salveime. Agradaríame estar coma un touro, si, pero teño desviación de columna e cando me acomete a asma...

Elvira López / O Páramo

Eu con 21 anos nunca fóra ao médico na aldea. E na mili, cando era paracaidista, déronme quince días de permiso de gratificación por non estar nunca apuntado a recoñecemento. Eu de saúde sempre estiven ben. O único foi aquí, que teño o sinal da vacina, que creo que me puxeron contra as ganas de traballar, porque nunca ganas de traballar tiven.

José Manuel Pol Herbón / Adai / O Corgo

En semanas, Lois Pereiro perdeu o hálito. Non se podía nin vestir só. Despois de meses sen saber que enfermidade lle consumía e paralizaba o corpo, os médicos recoñeceron que tiña síndrome do aceite tóxico.

Xosé Manuel Pereiro, Lino Braxe e Xurxo Souto / Monforte de Lemos

El farmacéutico Pardo Reguera ha descubierto un producto que elimina las tenias, solitarias o lombrices. El éxito le sonrió al tratar a Pilarita, hija del teniente coronel de Infantería Enrique Amado. Pilarita languidecía por momentos. Su mamá creía que la languidez era debida al mal de amores ya que un comandante la requebraba «pero llegué yo y solventé la papeleta. Pilarita expulsó las lombrices y recobró la color». Sin embargo, por las parroquias, aún seguían creyendo que el remedio más infalible era el ajo. El ajo y la luz de una bujía arrimada al culo.

Antonio Esteban / Lugo

En la oficina se me trataba con gran cariño y afecto, yo creo que porque mi salud era cada día más precaria. En una ocasión que proyectaba salir al campo, los compañeros no me dejaron por las bajas temperaturas registradas. En realidad, poco trabajo había podido rendir, en el escaso tiempo que llevaba, aunque para mí me parecía una eternidad. No obstante hice algunas salidas de reconocimiento de carreteras, de las que tenía a mi cargo, cuyo estado del firme era deficiente, no siendo de extrañar esta circunstancia, dado el clima de la zona.

Eduardo Cabello Ebrentz / Lugo

Antoloxía da Memoria de Lugo:El Progreso: luns, mércores e sábados.TeleLugo: martes, ás 22.00 horas. Reemisión diaria. Dirección: José de Cora. Imaxe: Memé Díaz. Ilustracións: Vinicius. Fotografía: Arquivo EP.

Comentarios