Dous lucenses 'bipolares'

VAI UN OSO polar paseando por un bloque de xeo e atópase con dous lucenses. Parece un chiste, pero non o é. A escena responde á realidade e os dous humanos no Polo eran o sarxento da Armada Óscar Carballas (Lugo,1974), e o alférez de fragata Pablo Pita, asentado en Cervo desde os 10 anos —agora ten 29—. Ambos tomaron parte na primeira viaxe ao Ártico que realizaba un buque español, o Hespérides, en 2007.

Para Pablo Pita era a súa primeira misión logo de terminar a súa formación na Escola Naval Militar de Marín, pero o sarxento Carballas xa levaba moitas millas náuticas encima cando puxo os pés sobre os bloques de xeo do Polo norte. Meses despois, seguiulle unha viaxe á Antártida, e o pasado día 2, en Ushuaia (Arxentina), terminou a terceira das súas excursións polares.

O buque de investigación oceanográfica Hespérides realiza misións científicas, pero a dotación é militar. O sarxento Carballas pediu este destino ao finalizar o curso de acceso á escala de suboficiais porque era a súa oportunidade de ir á Antártida. “Pensei agora ou nunca”, e foi “agora”. A súa función a bordo do barco depende do tipo de investigación que leve a cabo. “Nunha campaña biolóxica —como é o caso desta última— durante o tempo que estou de garda de mar a miña misión consiste en supervisar desde unha central electrónica o largado de equipos á auga”, á parte dos labores propiamente militares, como “dar roldas de seguridade e estanqueidad polo buque”. No caso do alférez Pita, é oficial de aprovisionamento, ademais de realizar as gardas de ponte.

Tanto a misión ártica como a segunda antártica inscríbense no proxecto ATOS, financiado polo Ministerio de Educación, que pretende cuantificar achéguelos atmosféricos de carbono orgánico e contaminantes aos océanos polares, tanto na actualidade como no século pasado, achegues que se acumularon no xeo mariño e que agora volven ao océano debido ao desxeo nos polos.

80º Norte
Na misión ártica de 2007, o Hespérides chegou “ata a barreira de xeos”, onde empeza o Polo norte, un pouco por encima dos 80º N. A experiencia, recorda Carballas, foi “espectacular, porque se facían desembarcos nos bloques de xeo xigantes para obter mostras dese xeo, que nalgúns casos podía ter miles de anos”. Así foi como, un día calquera, un oso polar tópase con dous lucenses. “Tocounos desembarcar ao alférez de fragata don Pablo Pita e a min na rotación do equipo de protección. De súpeto, apareceu un oso polar, o único que vimos na campaña”, relata Carballas. O seguinte foi pór pés en polvorosa e largar amarras. Non por medo, senón porque “o protocolo de non agresión ao ambiente así o requiría. Foi a imaxe da campaña; é moi difícil ver un oso polar na súa contorna “, relata o sarxento.

Pablo Pita é licenciado en Xeografía e Historia, pero unha cousa é ver os mapas, e outra ben distinta ter a xeografía ante os teus ollos. A primeira impresión foi dun “manto branco e, a medida que gañabamos latitude, luz e máis luz. Era o sol de medianoite. Era chocante subir ás catro da mañá á ponte e atoparse un sol radiante coma se fosen as doce do mediodía”.

Para Óscar Carballas, iso foi precisamente “o peor, que non se fixo de noite”. Describe a sensación de pisar o Polo norte como “moi especial, porque sabes que estás onde moi poucos chegan” e porque “a sensación de paz e tranquilidade é indescritible”.

Nostalxia
Pero tranquilidade non significa necesariamente hastío. Na Antártida, por exemplo, “non houbo aburrimento, cada día é diferente e sempre xorden cousas novas”, di Carballas. Para Pita, é importante evitar “a monotonía e estar ocupado, ben sexa con traballos, facendo deporte, estudando “. Pola contra, axexa a nostalxia: “Hai momentos en que o ánimo decae un pouco ao acordarche da familia, a noiva ou os amigos”, di.

A paisaxe polar é cegadora, pero tamén precisa dos cinco sentidos. “A pesar das axudas de navegación, hai que ir con mil ollos para evitar os temibles growlers ou gruñones, anacos vellos de glaciar que case non ven e non se detectan no radar”, relata o alférez Pita. A iso hai que engadir, “o risco de caer ao mar, por iso o persoal que traballa en cuberta ou que navega na zódiac para obter mostras leva un equipo especial de supervivencia en augas frías”, engade Carballas.

Tras a xélida incursión no Antártico, os dous lucenses apreciarán máis se cabe as cálidas augas do Caribe, onde o Hespérides realiza outra misión antes de volver á súa base.

Unha viaxe ao interior
A viaxe á Antartida é unha viaxe ao interior de cada un. A natureza extrema daquel continente, a súa pureza e a sensación de illamento, provoca que o ser humano móstrese simple e sinxelamente como”é , describe o realizador lucense Miguel Celeiro, que acaba de realizar un documental no continente xeado. No seu caso, foron 21 días de viaxe e 14 de permanencia na Antártida, onde visitou dúas bases arxentinas: Base Marambio e Basee Esperanza.

Celeiro fala dun lugar xeado onde a xente acolleu ao seu equipo “con moitísimo calor”. O cálido recibimento foi o que máis desconcertou a Celeiro que, polo demais, constatou que “a paisaxe, a luz, os pingüíns, as focas, as orcas e ata os leóns mariños, todo é tal cal un documental de National Geographic”. A crueza do clima —25 graos baixo cero de mínima e ventos de 120 quilómetros por hora—, non embazou unha “experiencia imposible de contar en palabras”.

“Escapar da muralla”
As ganas de escapar “da muralla” levaron a Óscar Carballas a coñecer, case sen proporllo, “os cinco océanos, catro continentes e os dous polos”. A piques de botar raíces en terra, só lle quedou Oceanía “para facer o pleno”. Carballas planea botar pé a terra definitivamente no verán, e asentarse en Madrid —aínda que en Lugo mantén aos seus pais, irmás e amigos—, porque a civilización e os lazos tamén tiran e o seu destino actual no ‘Hespérides' supón unha media de 260 días ao ano fóra de base, en Cartaxena.

Carballas tiña a diplomatura en Empresariais, que cursaba en Lugo, case acabada cando decidiu resolver o tema do ‘mili' na Armada. “O meu plan era asinar un compromiso de dous anos” e volver para buscar traballo, pero “non sabía entón que aquela decisión cambiaría a miña vida por completo, ata o punto de facer carreira militar”.

Sucedéronse catro anos no buque escola Juan Sebastián Elcano, con escalas en Brasil, Arxentina, Colombia, Chile, Estados Unidos, República Dominicana, Porto Rico ou Venezuela. “Foron días de moitísimo traballo pero de moi bos recordos”, apunta Carballas, que reserva para o porto da Habana as mellores memorias. En 2003 pasou á fragata Vitoria, como cabo primeiro. “porque sabía que se integraría na forza multinacional da operación Liberdade Duradeira, cuxa misión era patrullar unha zona delimitada entre o Corno de África e a Península Arábiga para impedir o tráfico de armas nesa zona tras os atentados do 11-S”. Nese destino, coñeceu sitios exóticos como Dubai, Omán, as illas Seychelles, “pero tamén lugares desoladores como Djibouti”, relata.

Pablo Pita, sen embargo, aínda non ve no horizonte o momento de botar a áncora. “Estou moi contento e teño intencións de quedarme na Armada”, asegura. A súa traxectoria ata agora é máis corta que a de Óscar, porque tamén é máis nova. Accedeu tras terminar o doutoramento como militar de complemento —oficiais con carreira universitaria— e o mar aínda ten moito que ofrecerlle. “Gústanme os barcos e navegar”, pero sempre que pode volve “a casa, a gozar da tranquilidade de San Cibrao”, sen perder de vista o gran azul.

(Na foto, Óscar Carballas, á esquerda, e Pablo Pita, no Polo sur)

Comentarios