As especies exóticas invasoras, unha das ameazas máis graves ao medio ambiente, irromperon nos parques nacionais onde se contabilizaron 173, das que 67 habitan no Parque das Illas Atlánticas (Galicia), 59 en Doñana (Andalucía) e 44 en Garajonay (A Gomera).
Pola contra, no Parque de Ordesa e Monte Perdido (Aragón) e no da Sierra de Guadarrama (Madrid) apenas se atopan afectados polas invasoras, explica nunha entrevista, Belinda Gallardo, investigadora do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC).
Estas investigacións forman parte dos datos preliminares do proxecto BioCambio desenvolvido polo Instituto Pirenaico de Ecoloxía (CSIC) e o Grupo Especialista en Invasións Biolóxicas (GEIB), para determinar, se na Rede de Parques Nacionais, representación das mellores mostras do patrimonio natural, viven estas especies exóticas invasoras.
A investigadora explica que os parques máis vulnerables son xeralmente "os insulares e os de hábitat acuático" debido, entre outros factores, a que a auga é o medio onde as exóticas son máis difíciles de detectar e xestionar.
Os parques nacionais -detalla Gallardo- enfróntanse, ao mesmo tempo, a outras ameazas (aumento do nivel do mar nos parques insulares, secas recorrentes nas Táboas de Daimiel, incendios como o de Doñana deste ano, pozos ilegais e contaminación entre outros), o que complica, aínda máis, a súa conservación.
Polo que respecta ás Illas Atlánticas, na páxina web deste espazo natural indican que existe un plan de control de visón americano e do gato doméstico, que ameazan principalmente as aves mariñas, un dos valores máis importantes do parque.
A investigadora do CSIC Belinda Gallardo advirte de que o cambio climático propiciaría a expansión das especies invasoras
"En canto á flora terrestre invasora, as principais especies sobre as que se investiu o máximo esforzo foron a uña de gato, a acacia negra, o eucalipto, a cala, a margarida africana e a falsa árnica. Ademais, outras especeis como o gamón, a vinca, a falsa acacia, a espinaca de Nova Zelandia, a yca ou a herba moura foron obxecto de control".
Finalmente, no medio mariño das Illas Atlánticas actuouse sobre a alga invasora sargassum muticum.
Do conxunto de todas as especies exóticas localizadas nos parques, o 72% son plantas e as máis estendidas son a cana (arundo donax), a opuntia (opuntia spp) e o ágave (agave americana), todas elas presentes en sete parques diferentes. Así mesmo, o animal mamífero máis presente é a rata (pattus rattus). Un total de 65 están incluídas no Catálogo Español de Especies Exóticas Invasoras (EEI), o que profunda na idea de que o seu "efecto negativo sobre os ecosistemas está demostrado", engade Gallardo.
Algunhas destas invasoras afectan directamente a especies nativas en "perigo crítico de conservación", como é o caso do visón americano (neovison vison), expandido por uns numerosos parques e que afecta directamente a sete especies protexidas: visón europeo, cangrexo de río, rata de auga, negrón común, porrón común, desmán dos Pireneos e zampullín cuellirojo.
Outros exemplos de invasoras que xeran danos a especies protexidas son o muflón (ovis musimon) e o arruí (ammotragus lervia), da familia dos bóvidos, que prexudican a sete e seis especies protexidas, respectivamente.
Gallardo explica que a maioría dos parques nacionais recoñecen as especies exóticas invasoras como "unha grave ameaza" no seu espazo natural e son conscientes de "a necesidade de facer un seguimento das mesmas", a pesar de que a información dispoñible é moi escasa.
Para a investigadora, son prioritarias os labores de prevención para identificar calquera especie exótica invasora, antes de que colonice un ecosistema, debido a que unha vez establecidas no novo espazo natural son moi difíciles de erradicar, case imposible.
Respecto da incidencia do cambio climático nas especies exóticas, Gallardo sinala que este podería propiciar a expansión de devanditas especies nos parques abrindo máis a "fiestra de invasión", é dicir, achegando condicións climáticas favorables para a súa supervivencia.
Con todo, para as comunidades de especies nativas que viven nos parques, un escenario de cambio climático, incrementaría a súa vulnerabilidade e veríanse na necesidade de facer fronte a múltiples ameazas.
