A Sala do Contencioso da Audiencia Nacional négalle a indemnización á familia dun interno do cárcere de Bonxe que faleceu durante un permiso penal a consecuencia dunha pancreatitis, que supostamente o médico do centro confundiu cunha gastroenterite.
A familia reclamaba 60.000 euros pola suposta "mala atención médica" que recibiu no centro e presentaba como principal proba un auto do xulgado número 1 de Lugo, que investigou penalmente o caso, onde se apuntaba ao doutor como responsable.
Con todo, o tribunal móstrase crítico co auto e conclúe que "non existe proba suficiente de que a asistencia prestada ao interno polos servizos do centro penal sexan a causa do falecemento ou contribuíra ao mesmo".
No citado auto, con data de 2 xaneiro de 2014, a xuíza Pilar de Lara chegaba á conclusión de que existían "indicios racionais" para concluír que o interno falecera porque o entón xefe dos servizos médicos do centro "negouse" a prestarlle asistencia sanitaria, polo que cometería os delitos de omisión do deber de prestar socorro, homicidio por imprudencia grave e falsidade en documento público.
O doutor faleceu en agosto de 2013 e a responsabilidade criminal quedou extinguida, pero Pilar de Lara explicaba no auto que a familia podía emprender accións civís para reclamar a responsabilidade patrimonial do Estado polo falecemento do preso. A familia iniciou dito proceso e, en novembro de 2015, o Ministerio de Interior rexeitou a súa reclamación, polo que o caso acabou na Audiencia Nacional.
ÓBITO. A investigación pola morte do interno Emilio Antonio Pena Luaces, que faleceu con 33 anos, iniciouse no ano 2012, despois de que a súa familia puxera os feitos en coñecemento da Garda Civil. Tal e como fixeron constar na denuncia, o día 22 de xullo de 2011, o home atopouse mal e acudiu ao médico do centro, que lle diagnosticou unha gastroenterite e o puxo a dieta.
Como o interno se atopaba cada vez peor -xa que tiña unha forte dor de barriga e non paraba de vomitar- unha semana máis tarde acudiu novamente ao facultativo e pediulle que o volvese a mirar, pero supostamente o médico díxolle que non tiña tempo porque era moi tarde e que tomase máis soro.
Ese mesmo día, o home saíu da prisión para gozar dun permiso de tres días e foi a casa da súa nai, onde explicou aos seus familiares que levaba varios días moi enfermo.
Como as irmás o viron tan mal, chamaron ao 061 e os sanitarios da ambulancia decidiron trasladalo de inmediato a Urxencias. Emilio Antonio Pena chegou ao hospital con insuficiencia respiratoria e pancreatitis aguda, polo que ingresou na Uci, onde morreu o 3 de agosto.
A familia do preso recorreu á Audiencia Nacional despois de que Interior rexeitase pagar unha indemnización
No período de investigación penal, a xuíza considerou plenamente cribles as declaracións de varios compañeiros do interno, que aseguraron que nos días previos ao permiso, Emilio Antonio Pena tiña a barriga e as pernas moi inchadas, apenas podía camiñar, respiraba mal e non paraba de vomitar. Segundo as testemuñas, o home acudiu varias veces ao médico do centro e pediulle que o trasladase ao hospital, pero o facultativo "non lle fixo caso"e limitouse a recetarlle soro.
"Está claro que unha sintomatoloxía de devandita natureza, que resultaba tan evidente incluso para un profano na materia, non podía pasar desapercibida para un profesional", apuntou a xuíza no seu auto.
Deste xeito, Pilar de Lara concluía que o xefe dos servizos médicos de Bonxe non cometeu un erro de diagnóstico -ao tratar unha pancreatitis aguda como gastroenterite-, senón que se negou" a prestarlle ao interno a asistencia sanitaria "que humana e médicamente precisaba".
RECURSO. A familia do falecido apoiouse neste auto para presentar o recurso contencioso-administrativo na Audiencia Nacional e solicitou ademais que testificasen os médicos do antigo hospital Xeral que atenderon ao preso, así como varios compañeiros e familiares do home.
Tras analizar as probas, a Sala rexeita que as afirmacións do auto sexan "feitos probados" senón que se trata de "apreciacións da xuíza de instrución que non son o resultado dun plenario no que se observou o principio de contradición". Critica tamén que se esgrimise "coma se dun auto de procesamiento se tratase e afirmando a existencia dunha responsabilidade criminal mediante un instrumento procesual non apto".
A Audiencia Nacional di ademais que "sorprende a ausencia dun ditame técnico -como podería ser o elaborado polo forense- e que non conteña referencia algunha á declaración do persoal sanitario ou outros funcionarios de Bonxe".
PROBAS. A Sala matiza que todo isto non quere dicir que o auto da xuíza "careza de valor", senón que "as súas apreciacións poden ser contrastadas ou desvirtuadas por outros elementos". De feito, a administración demandada presentou "outros elementos" e a Audiencia Nacional analizounos.
Institucións Penais sinalou que non se advertiu ningunha "sintomatoloxía" á saída do interno do centro para comezar o permiso. Segundo apuntan, o home pasou cinco días en Medicamento Interno, someténdose a unha serie de probas, e pasaron dous días ata que lle detectaron indicios dunha pancreatitis, "que é unha enfermidade de difícil diagnóstico que pode confundirse, sobre todo nos seus estados iniciais, coa gastroenterite".
Di igualmente que cando o home ingresou no centro penal, en xullo de 2007, asignóuselle o módulo de enfermería, onde residiu ata a súa morte, polo que era visto polo médico polo menos dúas veces á semana e sempre que o demandaba.
A Administración recoñece que o 22 de xullo lle diagnosticaron gastroenterite, "o que segundo a súa historia clínica tiña sentido", pero ao non mellorar o seu estado de saúde ata o día 27, o facultativo "debería dubidar do diagnóstico anterior e solicitar máis probas, ou ben remitilo a Urxencias". Con todo, considera que "todo o que se conseguiu sería anticipar unhas poucas horas a súa chegada ao hospital, descartando que este atraso fose o causante do falecemento".
Coas probas achegadas pola familia do preso e pola administración demandada, a Audiencia Nacional conclúe non hai probas para achacar o falecemento do interno a unha atención médica deficiente, polo que desestima o recurso e confirma a resolución de Interior, que rexeitou indemnizar aos familiares do falecido.
