Os sobreviventes de Mosul

No seu afán por buscar restos arqueolóxicos de valor para vendelos no mercado negro, o grupo terrorista Estado Islámico (EI) escavou túneles na zona histórica da cidade iraquí de Mosul e descubriu dúas estatuas de touros alados asirios, os últimos que quedan intactos na urbe. As estatuas de seres mitolóxicas, tamén coñecidas como lamassu, datan do ano 610 a.C. e foron atopadas debaixo da mesquita de Al Nabi Yunes, destruída totalmente polo EI porque se cre que nela se atopan os restos mortais do profeta Jonás, algo rexeitado polo grupo radical.

Debaixo do templo, hai unha ampla rede de corredores e cámaras, que foron escavados nos anos 80 e ampliados polos xihadistas tras a súa irrupción na urbe en xuño de 2014, para buscar pezas arqueolóxicas coas que financiar a organización extremista. Os lamassu, con corpo de touro, cabeza humana e ás de paxaro, atopábanse no fondo dun destes pasadizos estreitos e escuros, tal e como constatou Efe durante unha vista ao lugar cun experto e unha funcionaria do Ministerio de Antigüidades iraquí.

Faisal Yeber, do Centro Gigalmesh para a Protección das Antigüidades e o Patrimonio, dixo que os touros alados son os últimos intactos que se atopan en Mosul, polo menos dos que se ten constancia ata o momento e a súa existencia descoñecíase ata que o EI os atopou. Outros exemplares foron destruídos polos xihadistas nos pasados tres anos e algúns están custodiados en museos fóra de Iraq, como no Británico de Londres.

Yeber tamén destacou que os dous exemplares son diferentes aos que foran descubertos anteriormente en Mosul, xa que os recentemente atopados son monolíticos mentres que os outros estaban formados por varias pezas. O experto considerou que o EI non os destruíu porque sería demasiado arriscado, xa que a rede de túneles subterráneos é moi fráxil e podería terse derrubado.

Tampouco os puido extraer enteiros polo seu gran tamaño: os arqueólogos non puideron aínda medilos porque a parte superior das estatuas está escondida e atrapada nos pasadizos.

Yeber sinalou que toda a zona arqueolóxica está en risco de derrube polas perforacións e que cada día hai desprendementos de terra no subsolo, polo que a mesquita de Nabi Yunes non pode ser restaurada sen intervir primeiro e fortalecer a base do templo, do que quedan os muros exteriores sureño e oriental.

Pola súa banda, Leyla Saleh, encargada de Antigüidades da Provincia de Nínive -da que Mosul é capital-, dixo que os túneles xa existían pero que o EI escavou novos e ampliou os xa existentes, en busca de "tesouros". Afortunadamente, destacou Saleh, os dous lamassu non puideron ser extraídos dos túneles polas súas dimensións e tampouco foron destruídos, polo que permaneceron intactos nese lugar.

Tras ocupar a cidade de Mosul, o EI esnaquizou pezas de gran valor que se atopaban no museo da urbe -onde entrou con martelos e trades-, así como os restos da antiga capital do imperio asirio, Nínive, que se levantaba sobre un outeiro situado no leste da Mosul moderna, asomada sobre o río Tigris. Os xihadistas destruíron case por completo as murallas de 12 quilómetros de lonxitude e algunha das maxestuosas portas de acceso á capital asiria establecida polo rei Senaquerib no 700 a.C.

Despois de que as forzas iraquís expulsasen ao EI da metade oriental de Mosul en xaneiro pasado e recuperasen o control tamén da zona arqueolóxica, as autoridades queren restaurar agora o templo de Nabi Yunes e xa colocaron a primeira pedra para iso. O xefe do Departamento de Edificios Relixiosos sunnitas, Abu Bakr Quenan, encargado do proxecto, explicou a Efe que o EI roubou o diñeiro e as pezas de valor da mesquita e logo detonou o edificio, xunto á tumba do profeta.

Un dos habitantes do barrio situado xunto á zona arqueolóxica, dixo a Efe que os combatentes do EI exhumaron os ósos dunha tumba, supostamente a do profeta Jonás, e prohibiron aos habitantes achegarse á mesquita, onde os veciños adoitaban rezar. Agora, esperan volver facelo cando o templo sexa restaurado, aínda que as antigüidades non son a prioridade do Goberno iraquí, que aínda loita contra o EI na parte occidental de Mosul, onde os xihadistas aínda controlan algúns barrios.