Os descubridores do "segredo" dos buracos negros, Nobel de Física 2020

A estadounidense Andrea Ghez convértese na cuarta muller en gañar este galardón
Roger Penrose, Andrea Ghez y Reinhard Genzel. EFE
photo_camera Roger Penrose, Andrea Ghez e Reinhard Genzel. EFE

O Nobel de Física recoñeceu este martes ao británico Roger Penrose, o alemán Reinhard Genzel e a estadounidense Andrea Ghez polos seus descubrimentos relacionados cos buracos negros, o "segredo máis escuro do universo", segundo a Real Academia das Ciencias sueca, institución que outorga cada ano o galardón.

A Penrose distíngueselle por mostrar que a Teoría Xeral da Relatividad, formulada por Albert Einstein, implica a formación destes "exóticos" fenómenos, mentres que aos seus dous colegas prémiaselles polo achado dun obxecto compacto e supermasivo no centro da nosa galaxia.

A demostración de Penrose é considerada unha das principais contribucións á Teoría da Relatividad, ademais de servir de guía para unha nova teoría da gravidade cuántica; o traballo pioneiro de Genzel e Ghez abriu o camiño a novas xeracións de test máis precisos das formulacións de Einstein e as súas predicións, resalta a Real Academia sueca.

Aínda que a idea da existencia de estrelas "escuras" remóntase a finais do século XVIII, a primeira descrición teórica do que agora se coñece como buraco negro apareceu poucas semanas despois de que Einstein publicase a súa teoría en 1915 e os primeiros cálculos do colapso dunha estrela masiva fíxoos Robert Oppenheimer na década de 1930.

A cuestión da existencia dos buracos negros rexurdiu nos anos sesenta co descubrimento dos cuásares, os obxectos máis brillantes do universo, algúns dos cales emitiron xa as súas radiacións nos inicios do universo, o que expuña dúbidas sobre a orixe de leste e apuntaba como única posibilidade á materia absorbida por un buraco negro.

Obsesionado pola formación deses fenómenos, Penrose recorreu a métodos matemáticos enxeñosos como as superficies atrapadas, que forzan a todos os raios a apuntar a un centro, independentemente de se a superficie dóbrase cara a fóra ou cara a dentro.

Usando esta ferramenta matemática o científico británico puido probar que un buraco negro sempre oculta unha singularidade, un límite onde tempo e espazo terminan, ademais de desenvolver un concepto central na demostración do teorema da singularidade.

OBSERVACIÓNS DESDE TELESCOPIOS EN CHILE. Tres décadas despois, Genzel e Ghez confirmaron as sospeitas sobre a existencia dun buraco negro no centro da Vía Láctea, na rexión coñecida como Saxitario A, liderando dous proxectos paralelos con supertelescopios.

Genzel e o seu equipo fixérono desde Chile, primeiro na zona montañosa da Cadeira, logo na do Paranal; o de Ghez, desde o observatorio Keck, na montaña hawaiana de Mauna Kea.

As medicións de ambos os grupos coincidiron en probar a existencia dun obxecto extremadamente pesado e invisible que arrastraba as estrelas e facíaas moverse a velocidades de vertixe e proporcionaron "a evidencia máis convincente" de que hai un buraco negro "supermasivo" no centro da nosa galaxia.

Os achados de Penrose, Genzel e Ghez revolucionaron o estudo de obxectos compactos e masivos, pero estes expoñen aínda moitas preguntas sobre a súa estrutura interna e sobre como probar a teoría da gravidade en condicións extremas na proximidade dun buraco negro, sinalou o presidente do Comité Nobel de Física, David Haviland, ao presentar o premio.

Penrose recibirá a metade da dotación de 10 millóns de coroas suecas (950.000 euros), mentres que Genzel e Ghez dividiranse a partes iguais o resto.

Os tres suceden no palmarés do galardón ao canadense-estadounidense James Peebles e os suízos Michel Maior e Didier Queloz, premiados o ano pasado polos seus descubrimentos teóricos en cosmología física e o primeiro achado dun planeta en órbita ao redor dunha estrela similar ao Sol fóra do noso sistema (exoplaneta).

Penrose (Colchester, Reino Unido, 1931) se doctoró en xeometría algebraica pola Universidade de Cambridge e exerce na actualidade na de Oxford.

Genzel (Bad Homburg vor der Höhe, Alemaña; 1952) formouse en Bonn, dirixiu logo o departamento de Física Extraterrestre do prestixioso Instituto Max Planck e insignia agora na Universidade de California.

CUARTA MULLER EN GAÑAR O PREMIO DE FÍSICA. Ghez (Nova York, 1965) é catedrática de Astronomía na Universidade de California, onde exerce a docencia.

A científica estadounidense converteuse este martes na cuarta muller en gañar o Nobel de Física, algo que recibiu con "emoción", asumindo a "responsabilidade" que leva e esperando que sirva para "inspirar" a máis mulleres novas para que se interesen por este campo da ciencia, segundo revelou en conversación telefónica durante a rolda de prensa de presentación en Estocolmo.

A rolda de gañadores dos Nobel, inaugurada este luns co de Medicamento, continuará este mércores co de Química, ao que seguirán nos próximos días, por esta orde, os de Literatura, da Paz e Economía.

Tanto os anuncios dos premios como a entrega desta edición dos Nobel é en formato reducido pola pandemia do coronavirus.

Comentarios