O test de ADN fetal –unha proba non invasiva para detectar alteracións cromosómicas do bebé– evitou no Hula no seu primeiro ano de implantación unhas tres decenas de amniocentese. Ao longo de 2016, cando aínda esa proba non estaba sufragada pola sanidade pública, no hospital lucense fixéronse 120 amniocentese, mentres que en 2017 foron 87, 33 menos. Ese ano, realizáronse 72 probas de ADN fetal.
Ese test prenatal empezou a facerse, dentro dun programa piloto, no hospital de Vigo, despois no de Ourense e en decembro de 2016, o Sergas decidiu ofrecelo en todos os hospitais.
En realidade, o test de ADN fetal non substitúe á amniocentese e entrou no catálogo de servizos do Sergas non como unha proba diagnóstica, senón como unha proba de cribado. Nos primeiros tres meses de embarazo, realízase a todas as mulleres o cribado combinado. Se esa proba dá un resultado de entre 1/101 e 1/500, non existe malformación fetal visible nunha ecografía e a translucencia nucal está en valores normais, ofréceselle ás mulleres o test de ADN fetal. Tamén se lles ofrece ás embarazadas para as que está contraindicada a amniocentese.
A proba consiste nunha simple análise de sangue, no que se localiza o ADN fetal circulante nesa mostra de sangue que se extrae á nai, polo que resulta inocua para ela. Serve para identificar embarazos con alteracións nos cromosomas 13, 18 e 21, que provocan a síndrome de Down ou de Edwards.
A proba non substitúe á amniocentese, que se segue recomendando en certos casos, incluídos aqueles en os que o test é positivo
Con todo, hai un grupo de embarazadas ás que se segue recomendando a amniocentese. Así ocorre nos casos nos que algún dos dous proxenitores son portadores dunha alteración, cromosómica familias que xa teñen un fillo con alteración cromosómica ou cando nalgunha das ecografías aparece malformación que suxire a existencia dunha alteración. Tamén se lles ofrece nos casos de xestación na que o cribado do primeiro trimestre deu un resultado menor a 1/100; se o resultado foi de entre 1/101 e 1/270 e a muller non quere facerse a proba de ADN fetal ou se, logo de facerlla, obtivo un resultado positivo. Por ese motivo, porque unha proba complementa a outra pero non a substitúe, as mulleres lucenses seguiron recibindo tanto amniocentese como biopsias de corión.
As dúas son probas invasivas destinadas á detección de cromosomopatías. Para a primeira, tómase unha mostra de líquido amniótico, que se obtén picando cunha agulla no abdome da muller. Para a segunda, tómase unha mostra das vellosidades coriales, que conteñen células do feto e atópanse na placenta. No caso da amniocentese o risco de aborto sitúase nun un por cento, mentres que no da biopsia de corión (das que se fixeron 8 en 2017) é superior.
Entre 600 e 800 euros
Aínda que a sanidade pública non a aprobou para o conxunto dos hospitais galegos ata decembro de 2016 —de forma que o ano pasado foi o primeiro no que todos os centros realizárona— a proba de ADN fetal xa era, desde moito antes, unha realidade para moitas embarazadas galegas, que recorrían á proba na sanidade privada, pola que pagaban entre 600 e 800 euros.
No caso das lucenses, moitas delas trasladáronse durante un tempo á Coruña a facerlla, xa que tampouco os centros privados ofrecíana inicialmente.
Os seguros non pagan
As mulleres que coñecían a proba e querían facerlla pagábana do seu propio peto porque tampouco as aseguradoras a custeaban.
Non foi ata 2016 cando algunhas comunidades comezaron a exporse a incorporación ás súas carteiras de servizos.
Plan piloto
O Chuvi primeiro e o hospital de Ourense, despois, comezaron a ofrecer a proba dentro da sanidade pública galega e en decembro de 2016 estendeuse a todos os centros do Sergas.
Sanidade anunciou no momento no que se xeneralizou para todos os hospitais que estudaría a eficiencia da proba, que só se ofrece no caso dos embarazos dos que se considera que teñen un risco medio de alteración cromosómica.
O diagnóstico definitivo é a través da proba de amniocentese.
