É SÓ UNHA parte do seu traballo en Amslab, á fronte do departamento Bio, pero ocupa unha parte importante do seu labor diario. Soraya Lolo Aira dedica varias das súas horas da súa xornada laboral a determinar se un animal faleceu intoxicado e cal foi a causa dese envelenamento.
A especialidade de veterinaria forense non existe como tal. Con todo, ela, veterinaria de formación e analista de laboratorio, ten as armas necesarias para estudar necropsias e desvelar o que os animais non puideron contar.
A técnica que permite identificar os tóxicos da mostra obtense a través de cromatografía de alta presión axustada a espectometría de masas.
"Houbo intoxicacións de lobos con metaldehído, ou veleno que se utiliza nas hortas para matar caracois"
"Aquí recibimos dous grupos de mostras: as de animais domésticos -sobre todo, cando vos donos sospeitan que foron envelenados de forma intencional por strong <>disputas veciñais- e as de animais salvaxes, suxeitos a un programa de recuperación, con soltas, e sobre vos que é necesario coñecer as causas dá morte para ou seu estudo", explica Soraya.
Nas analíticas que realizou estes últimos catro anos, desde que entrou a traballar en Amslab, esta veterinaria atopouse con casos de lobos falecidos por velenos domésticos. "Houbo intoxicacións de lobos con estricnina -un veleno moi forte que só pódese adquirir non mercado negro- e con metaldehído -ou veleno que se pon nos xardíns e nas hortas para matar caracois e que, de paso, se leva por diante tanto a fauna salvaxe como doméstica se ou inxiren", afirma Soraya Lolo.
"Un quebrantaósos morreu tras inxerir carroña dun animal que comeu dunha planta sulfatada con pesticida"
Outras mortes son debidas á inxestión de raticidas, tanto de forma intencional para desfacerse da mascota dalgún veciño, como de forma casual, no campo, cando se empregan para acabar con pragas de ratas en leiras.
Con todo, os casos máis rechamantes que lle tocou analizar a Soraya Lolo foi a morte dun quebrantahuesos dos Pireneos e a dun oso pardo. "Chegáronnos unhas mostras de Aragón, dous Pireneos. Eran do cadaver dun quebrantaósos, unha ave carroñeira. Trala análise, determinouse que ese paxaro foi intoxicado con carbamato, un insecticida. Choca un pouco porque se pode pensar como é que unha ave pode comer un insecticida. Pero hai que decatarse de que estas aves son carroñeiras, non cazadoras, e comen outros animais que puideron, á súa vez, comer unha planta á que se lle botou esta pesticida-insecticida e ou veleno chegou a ela a través da cadea alimentaria. Máis curioso aínda foi ou caso dun oso pardo, procedente de Asturias, que apareceu morto e se determinou que foi polo consumo de cogomelos alucinóxenas", afirma Soraya.
Seis de cada dez necropsias que fai esta veterinaria son de animais salvaxes. O resto proceden de mascotas. "Nestes casos, predominan vos envelenamentos por veleno para os ratos e os caracois. As análises son solicitadas polos donos, ante unha sospeita de intoxicación intencionada, e custan entre 100 e 200 euros", conta.
Soraya non só limítase a facer necropsias. Tamén recibe cebos de veleno. "Nunha ocasión, trouxéronme unha salchicha rechea de paracetamol, ou que resulta mortal para vos cans. Tamén me viñeron cunha lingua de vaca cravada nun anaco de madeira, que tinga un tóxico chamado Aldicarb, que é carbamato. Este cebo atopouse non monte", indica.
Este tipo de análise son toxicolóxicos, pero Soraya tamén utiliza técnicas de bioloxía molecular para saber o que hai detrás de alimentos e tecidos. "Desta maneira pódese saber se unha lata de conservas contén ou que dei a súa etiqueta ou tamén se ou recheo dun edredón nórdico leva plumón ou un sucedáneo", conta.
Soraya asegura que nunca se vai a aburrir co traballo que ten, tanto se analiza roupa coma se fai necropsias. "Encántame porque forma parte dunha investigación dun caso e resulta apaixoante", sinala, sen apear o sorriso.
