O crecemento que reflicten as estatísticas do Camiño Primitivo non é de peregrinos, "que son os que mantiveron o Camiño toda a vida", senón de "turigrinos", opina Ricardo Polín, o principal estudioso da ruta xacobea máis antiga, e coinciden outros gardiáns das esencias, no mellor sentido da expresión.
A forma de viaxar e de peregrinar cambiou e non se pode ignorar, pero os novos xeitos non teñen por que estar rifados coa preservación da historia e a natureza do Camiño nin co seu coidado, defenden quen consideran que as cousas non se están facendo ben.
Os cambios na traza orixinal da ruta que se consolidaron coa tardía delimitación oficial, aprobada en 2012, constitúen a principal preocupación da vintena de colectivos e estudiosos que forman parte do Foro do Camiño. Afectan á ruta en moitos lugares, varios deles ao longo dos aproximadamente 30 quilómetros que discorren polo termo municipal de Lugo: na entrada, entre Bascuas e Carballido, o Camiño desvíase uns dous quilómetros á estrada LU-530; máis adiante sucede o mesmo, porque quedou interrompido pola Ronda Este; xa na cidade, no Carme, o camiño desviouse desde o Regueiro dos Hortos ao Camiño de Pousadela ou A Cheda, e á saída da cidade, pasada a ponte romana, levou á beira do río no canto de pola Rúa Vella da Ponte, a ruta medieval.
No seu momento, a Xunta alegou que a delimitación seguiu a ruta orixinal salvo naqueles lugares onde estaba perdida ou era irrecuperable. Explicou que se fixo en base a estudos históricos, a información cartográfica e fotográfica histórica e actual e ao traballo de campo, e que o resultado se expuxo e contrastou con representantes de concellos, asociacións e entidades afectadas. O Foro do Camiño discrepa e afirma que os cambios non só consolidaron unha traza falsa senón que se premiou a quen usurpou a vía pública e se desprotexeu o territorio histórico asociado ao Camiño e o seu patrimonio, o material (pontes medievais, hospitais de leprosos, capelas románicas, fontes...) e o inmaterial, como a lenda dos Fazai e os últimos arrieiros, apunta Polín sobre Lugo.
Os peregrinos aluden a fontes que non manan, igrexas que non se poden ver e intervencións que desnaturalizan o Camiño
O CARME. Guido Álvarez é guía turístico, sempre que pode leva os seus grupos, sexan peregrinos ou outro tipo de visitantes, polo Regueiro dos Hortos e comproba a fascinación que lles produce. "É uns dos lugares de Lugo que máis lles fascinan por ese feito de atoparse inmersos en plena natureza e paisaxe rural a só uns metros dun centro histórico capital de provincia", asegura.
No termo municipal, aos peregrinos tamén lles chama a atención, pero en negativo, o tramo do Camiño que transcorre entre A Chanca e a porta de San Pedro
No apartado de feísmo poden incluírse tamén actuacións da administración que desnaturalizaron a ruta nalgúns puntos, como a utilización de grava e outros materiais impropios.
Na cidade é frecuente que os peregrinos comenten o feito de que a Calzada da Ponte, que segue o trazado da calzada romana, non sexa totalmente peonil, polo menos no tramo que vai desde a N-VI á ponte. A falta de servizos e de atención a aspectos que son a esencia dunha ruta de peregrinaxe son outros lastres. Ata hai pouco, en Lugo non había albergues privados, moitas fontes non manan (en Castelo, A Chanca, A Pinguela, O Carme, por exemplo) e moitas igrexas que hai ao longo do Camiño non poden visitarse porque están pechadas.
Capela do Carme
A capela do Carme, levantada sobre o santuario da Virxe do Camiño, adoita estar pechada e o seu estado non é o mellor.
O tramo entre A Chanca e a porta de San Pedro chama a atención aos peregrinos por feo, sobre todo en comparación cos anteriores e os posteriores.
O Carme. Desvío da ruta
A delimitación oficial desviou hai uns anos o trazado orixinal de Regueiro dos Hortos, un carreiro que baixa entre muros de pedra e árbores e fascina, ao Camiño de Pousadela.
Servizos. Fontes sen auga
Para alguén que camiña, a auga é tan importante coma os pés. No termo municipal hai varias fontes que non manan, incluída a da Pinguela, que foi restaurada.