Tras case seis anos sen director, xa case ninguén recorda en Lugo cando se escoitou tocar por última vez Banda Municipal de Música, que, a pesar do seu silencio, aínda existe.
A longa agonía da agrupación non é nova. En máis dun século de historia, non foron poucas as veces que a Banda de Lugo disolveuse. Sempre, polo menos ata agora, acabou por volver, aínda que en xeral cargada de debilidades, como apunta un estudo de José Molejón, que apunta que a agrupación foi, basicamente, resultado do empeño cidadán .
Así, o sacerdote e músico, fervente defensor da Banda de Música, mergullouse nos arquivos para atopar as raíces da agrupación e sostén que a agrupación se creou, aproximadamente, en 1869 e foi froito da iniciativa dun padroado privado.
Desafiando a crenza xeneralizada de que o fundador foi Juan Montes, Molejón apunta o seu convencemento de que a Banda xa existía cando se lle encomendou ao compositor de Negra Sombra a dirección. O que recibiu o gran músico foi unha encomenda para que organizase a agrupación musical, aclara.
é máis, Molejón apunta que houbo en Lugo movementos musicais moi anteriores e sostén que "as orixes inmediatas da Banda Municipal de Lugo sitúanse na Banda de Tambores e Trompetas da chamada Milicia Nacional, creada en 1914". En Lugo hai constancia da formación da mesma a partir de 1820, detalla o estudioso.
Con todo, en 1844 a Milicia Nacional estaba disolta e hai que dar un salto de 20 anos para atopar rastros da orixe da agrupación. Entón, no xornal O Independente aparecía un anuncio no que se dicía que "Pola renuncia que fixo Joaquín Dorado do cargo de director da Banda de Música, os individuos que a compoñen elixiron para o cargo a Manuel Calvo Nóvoa".
Molejón defende que era aquela unha banda privada e detalla que foi Carlos Galego Capafóns quen presidiu un padroado privado e fundou a agrupación que máis tarde dirixiría Montes.
A etiqueta de Banda Municipal, aínda que iso non levase como agora que os músicos fosen funcionarios, non chegaría ata 1876, cando se creou unha comisión encargada de deseñala, algo que se fixo escoitando a opinión de Montes, que deu o seu parecer sobre "o número, clase e custo aproximado dos instrumentos e outras condicións", detalla Molejón.
Pero xa aquel primeiro intento "municipalizador" atopouse con trabas, xa que á comisión encargada de creala os custos parecíanlle excesivos.
A PRIMEIRA ESCOLA. Pero máis aló da cuestión económica, había naquel proxecto miras rechamantes. Así, o propósito era crear unha Banda de Música que tamén servise de escola para os nenos e mozos acollidos na Casa de Beneficiencia.
Fixábase para empezar unha base de dez músicos, a dirección púñase en mans de Montes, ao que se aprobaba un soldo anual de 1.250 pesetas.
Deuse un paso en firme, pero os rumores de crises sucedéronse, a Banda chegou a faltar en 1878 a un certame ao que fora invitada polo Liceo Bergantino e o diñeiro converteuse nun problema. De feito suscitábase a idea de se sería preciso volver ás subscricións populares para soster a agrupación, explica Molejón.
O certo, conta o estudioso, é que Montes, xunto con quince músicos, acabaron presentando un escrito comunicando a súa retirada se non se lles aumentaban as retribucións. O "pulso" non sentou ben no Concello e propúxose a disolución da Banda e da Escola de Música, cesando a todos os seus integrantes.
Acordouse así a disolución e, a continuación, proceder " súa reorganización", convocando en 1884 de novo a praza de director.
Ese novo intento tampouco acabou en éxito. Houbo novos directores... e novas disolucións. Pero houbo tamén pasos adiante. En 1888 estaba listo o kiosko deseñado por Cobreros para a Praza Maior.
E tras as crises, chegaron tempos de certa estabilidade e de avances. Coa chegada en 1923 de Manuel Sariñena, por exemplo, incorporáronse por primeira vez as gaitas á Banda de Lugo.
Pero Sariñena acabaría encarcerado e en Lugo só quedou en activo a banda da Falanxe, conta Molejón, que recorda que ata a chegada en 1939 de Manuel Portela á alcaldía non habería avances. O rexedor reincorporou a Sariñena, tras o que chegarían figuras como Jesús Pérez Rivas e, en 1944, Francisco Méndez, figura clave na estabilización da agrupación, xa que se mantivo na dirección ata 1977.
Non quere dicir iso que non houbese momentos difíciles, pois, de feito, a Banda volveu ser disolta en 1963. Pero entón os lucenses protestaron contra o acordo municipal.
MUNICIPALIZACIÓN. A municipalización real, non chegaría ata 1985, cando os músicos pasaron a ser funcionarios. Poucos anos despois, en 1991, chegaría un novo director, Rosendo Ivorra, quen se mantivo no posto ata 2016, no que foi unha longa etapa de estabilidade –que non de ausencia de problemas– que se truncou coa súa marcha, que deu lugar a un silencio da Banda para o que segue sen otearse solución.
