Unha vez máis, os fríos números veñen desmontar outro mito urbano, neste caso a opinión xeneralizada de que a pandemia de covid-19 e o peche obrigado e prolongado en casa ía provocar un aluvión de rupturas matrimoniais. No caso de Lugo, polo menos, foi todo o contrario: durante 2020, 2021 e 2022 a baixada de demandas de separacións e divorcios nos xulgados foi tan notable que nalgúns períodos chegou ao 20 por cento.
Así o reflicten os datos sobre 'Demandas presentadas de nulidades, separacións e divorcios' facilitados polo Consello Xeral do Poder Xudicial. Estas táboas recollen os casos en todos os xulgados lucenses e detallados por separacións e por divorcios, acordados e non acordados en ambos os casos.
Desde 2015, eses procedementos xudiciais nunca baixaran de 600 ao ano: 684 (2015), 607 (2016), 630 (2017), 602 (2018) e 638 (2019). é partir de 2020, ano de declaración da pandemia do covid-19, cando se rexistra a baixada: 511 (2020), 507 (2021) e 564 (2022). No primeiro trimestre do ano actual van 147, unha proxección á alza pero que tampouco parece que vaia chegar a aqueles máis de 600 casos de hai apenas catro anos.
O Progreso intentou atopar unha explicación para estas cifras na interpretación dun dos maiores expertos lucenses en dereito de familia, o avogado Xullo Gónzález, socio xunto con Félix Méndez e Miguel Rivera do despacho Obradoiro Legal. O que segue é a súa visión desde a súa experiencia directa.
¿Percíbese esta baixada entre os profesionais do Dereito?
Non se percibe unha baixada. A litigiosidad no tema de familia é a mesma, se non máis. Non parece que vaia a menos.
¿De onde sae esa litigiosidad se hai menos divorcios?
Antes as separacións eran o paso previo para poder divorciarse, pero iso cambiou hai moitos anos e xa non é necesario. Desde os tres meses despois do matrimonio pódese acceder directamente ao divorcio sen pasar pola separación, polo que a separación é un procedemento e unha estatística a extinguir. "Pola experiencia que teño, a separación agora é case exclusivamente de xente maior cuxa cultura ou cuxas crenzas non lles permiten o divorcio, simplemente sepáranse", explica.
Si que hai xente que intenta facer os divorcios de mutuo acordo, porque é moito máis barato e moito menos traumático, pero segue habendo. O que hai é moita máis litigiosidad despois con modificacións de medidas. Por exemplo, con fillos menores non matrimoniais, que son as parellas que non están inscritas pero que teñen fillos. á hora de romper a parella, o tratamento xudicial cos nenos é exactamente igual. A impresión de González é que esa estatística debería subir.
"Logo, o que si se pode notar se cadra é que os matrimonios sen fillos menores que se separan ou se divorcian poden ir ao notario. Iso é un número importante de casos que non chegan aos xulgados. A xente pensa que é máis fácil e que é máis barato que cun avogado, pero non é así. Ao final case sempre teñen que ir a que lles fagan un convenio regulador. Tampouco é máis rápido, porque agora en Lugo os xulgados tamén funcionan mellor e acábase de crear o número 6, que é especialista en familia", detalla.
¿Por que hai máis problemas coas medidas consensuadas?
"Para min é pola custodia compartida. Nin sequera teño claro que sexa en favor dos nenos. Tamén é horroroso o que se chama casa niño, que os nenos son os que quedan sempre e os pais intercambian para vivir con eles cada semana ou dúas semana: téñense que levar moi ben os cónxuxes, é difícil compartir casa con alguén ao que se odia, os problemas de convivencia son terroríficos. Ademais, o gasto triplícase: antes a familia vivía nun piso, pero agora está ese mesmo piso e outros dous nos que pai e nai viven cando non lles toca a custodia dos fillos", relata.
Para facer unha custodia compartida así se esixe unha actitude e unha dispoñibilidade que non todo o mundo ten. "Creo realmente que hai xente que non está preparada e ao final o que vexo é que os nenos acaban pagando unha mala convivencia. Moita da litigiosidad dedicouse a modificacións de medidas", subliña.
¿Percíbense cambios, como unha maior belixerancia?
"Non, segue habendo de todo. O que hai é moita xente que non sabe o que é ter fillos, xente inmatura. Xa non falo de que intenten utilizar aos fillos como arma, senón que hai quen o fan sen ser sequera conscientes. Son xente inmatura. Pero me sigo atopando perfís de xente que son encantadores e que fan o posible por chegar a acordos, que se deixan aconsellar, e xente que non quere chegar a acordos", di.
¿Hai novos elementos que compliquen os divorcios?
"Si que é verdade que empezan a aparecer problemas con mascotas, pero non moito. O que cada vez é máis raro é facer unha liquidación de bens gananciales como as de antes, porque a xente cada vez ten menos patrimonio, sobre todo as parellas novas", sinala.
González engade que si que empeza a haber xente con mascotas que quere a custodia, e nótase o tema da mobilidade: persoas que se van a vivir a outros sitios e iso forza tamén as crises matrimoniais. Súmanse aspectos novos como se suman á propia sociedade, no fondo segue sendo moi parecido ao de sempre.
¿Aprécianse diferenzas por idades nas rupturas?
"Si, creo que si. Sobre todo os máis novos e os de mediana idade, de ata corenta e algo, se cadra si que teñen máis belicosidad. Non nos divorciados máis maduros, porque teñen a sensación de que o seu matrimonio foi un fracaso pero que queda vida por vivir; a ilusión por vivir o resto a súa vida. Adoitan ter os fillos maiores, polo que non hai problema de custodia e poden pensar máis en si mesmos, están cada un máis dispostos a renunciar a cousas e en mirar cara a adiante", destaca.
