Lugo acabou o pasado mes de agosto con 14.409 persoas inscritas nas listas do paro en busca dun emprego. No outro lado da balanza, empresarios dos sectores máis relevantes da economía provincial aseguran que levan meses buscando empregados. Non uns cantos nin de xeito circunstancial: en Lugo hai nestes momentos centenares de postos traballo que aseguran incorporación inmediata sen que ninguén se interese por eles.
O motivo é unha suma de circunstancias, que van desde salarios pouco apetecibles á falta de formación, pasando pola ausencia de substitución xeracional, as condicións laborais e contractuais ou unhas axudas públicas non do todo ben enfocadas.
Son empregos que non conseguiron mellorar a súa imaxe social e que carecen dunha formación profesional regulada
A maioría destes postos de traballo sen cubrir corresponde a sectores moi específicos: hostalería, metal, madeira, alimentación, transportes e gandería. Ademais, comparten a característica de tratarse do que comunmente se coñece como oficios: condutores, peóns, axudantes e traballadores de base.
Trátase de oficios que nos convenios colectivos da provincia roldan os 1.200 euros brutos ao mes, aínda que non en todos os casos: nuns sectores, o salario basee supera por pouco o salario mínimo interprofesional actual —establecido en 950 euros en 14 pagas—, mentres que noutros poden superar os 1.500.
Estes últimos son, en todo caso, os menos, aínda que en determinadas ocupacións moi específicas as ofertas laborais nestes momentos poden ser máis xenerosas, dependendo da capacitación e a dispoñibilidade.
Duros, sen prestixio nin formación profesional
Pero, segundo os expertos consultados por este diario, non son só os salarios o que determina esta falta de man de obra no mercado.
Hai tres características comúns a todos os sectores que máis man de obra están a demandar con menos éxito: trátase de oficios cuxa imaxe social segue ancorada no que eran fai dúas ou tres décadas e carecen de prestixio, moi físicos e con condicións que dificultan a conciliación familiar e, para rematar, que carecen dunha formación regulada, por mínima que sexa.
Ana Teresa Fernández ten unha perspectiva bastante completa como responsable do servizo de Orientación Laboral da Confederación de Empresarios de Lugo: "A falta de man de obra en Lugo afecta a moitos sectores e en oficios nos que non houbo substitución xeracional nin hai formación específica", explica Fernández, que engade que "tamén están a cambiar os perfís: no comercio, por exemplo, pídense menos dependentes e máis xente especializada en comercio dixital, seguridade informática, programación... O clásico comercial que sae á rúa segue sendo demandado, tamén falta. O problema é que moitas veces lles ofrecen só un contrato mercantil, sen o respaldo que dá un contrato laboral". Na súa opinión, "falta xente formada en oficios, en xeral, pero o maior problema é nos sectores onde non hai unha formación específica".
Respecto diso, sinala que tanto na Formación Profesional (FP) como nos cursos que adoitan ofrecer as diferentes administracións, os ensinos máis demandados son as relacionadas co sector sociosanitario ou con tarefas administrativas, ao que hai que engadir que "durante a pandemia, os servizos de emprego aparcaron a formación".
Este problema, ademais, é dobre: por unha banda, as empresas xa non están dispostas a contratar aprendices e formalos e, por outro, moitos traballadores necesitan emprego de inmediato, non poden permitirse meses de preparación. "A FP dual é unha alternativa moi boa", aconsella esta técnica da CEL, "porque combina traballo e formación".
Pero Ana Teresa Fernández tamén é consciente de que os empresarios non deben enganarse: "Deberían ofrecer mellores condicións, porque hai moita temporalidade sobre todo na hostalería". Valga o dato de que o 90% dos contratos asinados en Lugo en agosto foi temporal. Tampouco se pode ignorar que "o salario é outro problema, porque, por exemplo, non se paga agora o que se pagaba na construción, e por menos diñeiro, hai traballadores que non queren volver á obra e prefiren cambiarse de sector. A conciliación familiar e o lecer agora pesan moito".
Os máis buscados nas oficinas de emprego
Os datos confirman esta visión. As estatísticas da Consellería de Emprego da Xunta reflicten que entre maio e agosto presentáronse nas súas oficinas de Lugo 860 ofertas laborais. Neste momento, están en tramitación 387 dispostas para ser cubertas, entre as que destacan as relacionadas co covid e o ámbito sociosanitario: asistentes domiciliarios, auxiliares de enfermería, coidadores de dependentes...
Xusto tras elas empezan a aparecer as demandas de traballadores dos sectores antes aludidos: peóns agrícolas, forestais e da construción (máis de 25 empresas interesadas); condutores para transporte por estrada e urbano (con 24 empresas demandantes); condutores-operador de maquinaría agrícola e forestal (15), camareiros e cociñeiros (máis de 30); albaneis, electricistas, fontaneiros e outros traballos do sector inmobiliario (preto de 40), ou mecánicos, ajustadores de maquinaria e outros postos do metal.
No pasado mes de agosto fixéronse na provincia de Lugo 8.779 contratos. Como é normal polas datas estivais, a gran tallada levoulla o sector servizos, con 6.831. Pero xusto detrás dos epígrafes relacionados con esa actividade aparecen peóns das industrias manufactureras (348), condutores de camión (229), peóns do transporte de mercancías e descargadores e oficiais, operarios e artesáns sen clasificar.
As ETT: máis traballos pero máis esixencias
Esta situación non se reflicte só nas operadoras públicas de emprego, tamén se confirma nas operadoras privadas, como as empresas de traballo temporal: "Temos máis traballo que antes, pero temos problemas para atopar xente válida cos requisitos que nos piden os empresarios", resumo Belén Bazarra, da firma lucense Randstad.
A súa especialidade é a alimentación, o sector industrial que está a experimentar un maior crecemento en Galicia xunto co de fabricación de produtos metálicos. Bazarra afirma que as empresas de transformación láctea ou cárnica ou as de conxelados "andan xustas ata de operarios. Necesítanse carretilleros, técnicos de mantemento, carniceiros, técnicos de laboratorio...".
A responsable de Randstad argumenta que "agora a maioría de empresarios piden formación, unha FP ou uns mínimos. Antes un operario era diferente, agora ten que controlar unha máquina ou un computador. E non é algo de agora, está a pasarnos desde abril, que non atopamos xente".
Belén Bazarra considera que o salario non debería ser un problema, "porque hai boas condicións de traballo e un soldo basee de 1.200 euros, ou de 8,96 brutos os que traballan por horas", pero tamén recoñece que "traballar por quendas énos cómodo, e se tes cargas familiares é complicado".
José Ferro, da ETT Nortempo, si incide máis neste último aspecto, porque «a maioría dos convenios de Lugo están moi pouco por encima do SMI, salvo cárnicas, metal, construción ou lácteas. "Iso desincentiva a procura activa de emprego, veñen o último mes que teñen paro. As axudas públicas moitas veces crean o efecto contrario".
Pon como exemplo o sector do metal, a súa especialidade, no que "hai carencia de operarios, mecánicos, peóns, axudantes, mantemento, deseño... xente con formación. Pero o convenio da Coruña é tres ou catro mil euros ao ano máis que o de Lugo, polo que a moitos case lles sae mellor ir traballar alí".
Os empresarios que recorren a Nortempo piden "sobre todo, ‘xente que teña ganas de traballar', así literal". Pero, á vez, "esixen máis formación que antes, aínda que tampouco unha esaxeración, porque agora as empresas non facilitan esa formación, que o traballador poida aprender mentres traballa", recoñece Ferro.
Con todo, este experto no mercado laboral considera que esta falta de man obra en Lugo "é circunstancial, porque está a pasar en todos os sectores e as taxas de desemprego son baixas".
"A media de idade é alta e non é un traballo valorado pola sociedade"
José Fernández preside a patronal do transporte en Lugo, Tradime, e o seu sector é un dos máis afectados pola falta de man de obra, aínda que cre "que o problema non é só noso, senón de todos os sectores que o traballo require un esforzo. é unha profesión sacrificada, sobre todo en ruta nacional ou internacional. Pero é que tamén faltan na repartición local".
A escaseza de condutores é un problema "non só de España, senón a nivel mundial", aínda que no caso local vén agravado por outras circunstancias, en opinión de Fernández: "A media de idade é moi elevada. Os maiores son da xeración que se sacaba o carné no mili, e agora tócalles xubilarse. Ademais, non está valorado pola sociedade, a pesar de que nesta etapa de pandemia quedou demostrado que somos esenciais".
Para rematar a un sector que, a maiores, considérase explotado polas empresas cargadoras, está a dificultade para formarse. Sacar o carné de camión, o C, máis o curso de capacitación obrigatorio (CAP) significa tempo e ao redor de 2.000 euros. "Antes", recorda o presidente de Tradime, "o Inem o subvencionaba. Só con sacar o carné non sabes conducir un camión de 40 toneladas, e non hai FP de transporte".
Está é unha das claves. Confírmao a presidenta da asociación de autoescolas, Mónica Pérez, onde "todos os días recíbense peticións para condutores de camión, de tráiler ou de autobús. As empresas recorren a nós polos cursos de formación porque hai pouca xente coa formación precisa".
Aínda por riba, en Lugo "hai un tapón nos exames, falta máis persoal na Xefatura de Tráfico, que perdeu 13 funcionarios desde 2009". Hoxe hai máis de 150 persoas na provincia esperando para ser examinadas. Un tapón que suma ás dificultades burocráticas para validar os carnés de condutores doutros países.
