Lograr un cambio, ese é o obxectivo dos misioneiros. A súa misión é dobre: anunciar o evanxeo en países onde as comunidades cristiás son moi pequenas (no caso dos relixiosos) e un traballo social con grupos pobres ou oprimidos, participando en proxectos concretos na comunidade á que viaxan.
É un traballo polo que poden chegar a arriscar a súa propia vida. A diocese lucense destaca que un dos maiores riscos é que se atopan en países con conflitos sociais. "Están en países como na República do Congo, que está en guerra, ou como Honduras, un dos países máis pobres da terra. É porque é onde máis necesidade teñen, pero tamén teñen máis posibilidade de que pase unha desgraza", segundo conta o responsable de misións na diocese de Lugo, Jesús Santiago.
Pero todos os misioneiros coinciden en que "non cambiarían a misión por nada do mundo, reciben moito máis do que dan", explica o responsable acerca dun grupo que está formado por case o mesmo número de homes que de mulleres.
Neste histórico labor, a diocese de Lugo ten agora mesmo 45 misioneiros repartidos polo mundo. A maioría están
A súa misión é dobre: anunciar o evanxeo en países onde as comunidades cristiás son moi pequenas e realizar un traballo social con grupos pobres ou oprimidos
O lugar ao que viaxan elíxese entre a organización e o misioneiro. Adóitanse ter en conta as súas preferencias e elixir un lugar onde existe unha necesidade e haxa unha organización que os apoie no seu labor.
Un exemplo é José Luís Mudarra, que leva esperando desde febreiro polo seu visado para viaxar a Angola onde a organización coa que viaxa, ONGD Misevi, ten catro proxectos: de educación infantil, para a formación de mozas no mundo laboral, para mulleres maltratadas e de adultos con problemas de alcoholismo.
A diocese declara que o número de misioneiros xeral baixou desde anos anteriores, como baixou o de sacerdotes por unha "crise vocacional relixiosa".
Aínda así, afirman que aumentaron os misioneiros laicos, cuxa motivación é menos relixiosa e máis solidaria ou por algún motivo persoal. Estes últimos teñen unha menor idade media -30 a 40 anos- que a dos misioneiros sacerdotais, que rolda os 70 anos.
A diocese lucense destaca que un dos maiores riscos é que se atopan en países con conflitos sociais
A misión considérase finalizada cando hai unha comunidade que se pode valer por si mesma, tanto a nivel económico como persoal. Tamén cando esa necesidade pola que o misioneiro ou misioneira acode considérase cuberta.
Hai misións tan curtas como de varios meses ou un ano e misioneiros que constrúen un fogar noutro país, coa comunidade á que foron a axudar.
Para moitos, esta é a mellor parte da experiencia. "Sendo un estranxeiro a xente fixo que me sentise como en casa. A mesma sensación estou a ter en México, onde me sinto moi a gusto e acollido pola xente", conta Ismael Piñón, que pasou 16 anos en Chad e agora atópase no país mexicano.
FAMILIAS MISIONEIRAS. Un fenómeno máis recente é o daqueles matrimonios novos que deciden ter unha experiencia misioneira durante un tempo. Non adoitan ir sos, senón que se acollen a grupos misioneiros que lles dan amparo e protección, tanto práctica como moralmente e cos que crean unha comunidade e un fogar lonxe de casa.
Preparándose para a misión
José Luís Mudarra: "Pola pandemia non teño aínda o visado de entrada a Angola"
Cando José Luís Mudarra xubilouse, a idea que se lle veu á cabeza foi a mesma que deixara aparcada na súa mocidade: ser misioneiro. Por motivos profesionais, non podía levar a cabo esta inquietude, pero a proposición dunha organización abriulle as portas. O covid atrasou o seu labor, pero está esperanzado.
"Angola é o meu país de destino a través da ONGD Misevi, Misioneiros Seglares Vicencianos. Por motivo da pandemia non teño o visado de entrada ao país. A solicitude fíxose en febreiro e aínda non teño noticias. Espero que logo de verán o panorama mellore e poida viaxar", declara Mudarra.
Aínda non sabe a que proxecto o destinarán dos catro que ten a entidade: un, de educación infantil para nenos de 3 a 5 anos; outro, chamado Novos Líderes, outro máis, de mulleres maltratadas, e un cuarto, de adultos con problemas de alcoholismo.
Por agora prepárase afanándose co portugués, a lingua oficial do país. "Vexo moitas películas en portugués a través de Youtube. E tamén estou a ler a José Saramago e a Paulo Coelho. Trato de porme ao día para poder comunicarme alí", explica este funcionario da Deputación xa xubilado.
Tamén tivo que facer un curso coa ONG sobre a misión e, antes, xa fixera outro con outra ONGD, Madreselva, unha organización salesiana coa que pensaba ir nun principio e coa que tivo que postergar os seus plans, tras o confinamento. Se todo sale ben, o seu propósito é ir un ano, aínda que se a experiencia é boa "podo quedarme máis tempo, o que queira, iso si mantendo a lexislación de inmigración do país".
Misioneiro en México e Chad
Ismael Piñón: "Sendo un estranxeiro, a xente fixo que me sentise como en casa"
Ismael Piñón, sacerdote que se atopa agora mesmo en México, xa é un experto nisto das misións. Pasou 16 anos en Chad, de 1996 a 2005 e de 2005 a 2019, na primeira etapa á fronte dunha parroquia nova e na outra dunha parroquia xa consolidada.
A el, Chad ensinoulle o valor da acollida. "Sendo un estranxeiro, a xente fixo que me sentise como na miña casa. A mesma sensación estou a ter en México, onde me sinto moi a gusto e acollido pola xente. Tamén aprendín nestes dous lugares o valor da paciencia, de vivir a vida sen ter présas, de perder o tempo estando coa xente, a beleza das relacións humanas, do compartir cos demais."
Agora leva desde novembro de 2020 en México, como responsable das revistas que os combonianos editan neste país. "América Latina é un mundo totalmente distinto ao de África, tamén cos seus retos e as súas belezas. Véxoo como un reto que me entusiasma e anímame", comenta.
Entre os retos, destaca o de adaptarse a vivir nunha nova cultura cunha mentalidade moi diferente. "Hai que saber gardar no caixón os conceptos e prexuízos que un ten e saber abrirse á riqueza do outro, que é moi grande", afirma.
Pero para el, as alegrías superan estas dificultades: todos os valores, amigos e unha experiencia que lle abriu os ollos á gran riqueza humana que hai en todas partes. "A miña maior alegría foi ver en marcha a escola que iniciei en Chad. As caras de felicidade dos nenos e dos seus pais foron o mellor agasallo que recibín nos anos que pasei alí", conta emocionado.
Misioneiro en Perú
Odilo González: "Do Perú aprendín a fortaleza, paciencia e resistencia das súas xentes"
Odilo González pertence á Congregación da Paixón. Él decidiu acudir a Perú con 48 anos tras 22 de ministerio pastoral en Galicia. "A misión peruana resoou sempre nos meus anos xuvenís debido ás visitas de misioneiros aos nosos colexios. O nome do Perú facíase familiar desde entón e tomei a iniciativa de coñecer in situ a realidade da misión da que tanto escoitara", explica o sacerdote.
En agosto cumprirá trinta e dous anos de misión en Perú, dos cales 22 foron na selva e 10 en Lima. Dedicouse ao labor parroquial e redes sociais, e ultimamente (2017-2020) traballa como capelán no Hospital Naval da Mariña.
"Do Perú puiden apreciar a fortaleza, paciencia e resistencia das súas xentes na época de terrorismo e a capacidade de esperanza por un futuro mellor. Aparte, está claro, o seu fondo sentido relixioso e a súa vivencia profunda das súas tradicións culturais", afirma González.
Apunta que coa pandemia a súa comunidade tivo sorte. "Tanto na selva como na costa estamos a gozar, grazas a deus, de boa saúde", agradece o capelán. Non sabe o que lle depara o futuro, pero non planifica cambios. "Por agora atópome ben en Perú", di.
González conta que non tivo maiores retos ou problemas a nivel persoal, en todo caso manterse coa ilusión de servir á xente humilde. "Máis que todo, sinto a alegría de acompañar a un pobo que sufriu moito e que agora vive un momento moi crítico. Máis que nunca este sufrido pobo peruano necesita —vai necesitar— de esforzados profetas da esperanza", augura
Misioneira en Honduras e Bolivia
Ana López Castaño: "Enriqueceu a miña forma de ver o mundo e situarme nel"
Ana López tivo unha primeira experiencia misioneira un verán en Honduras e logo estivo 8 anos en Bolivia e 4 na Moskitia Hondureña. Para ela, o que lle ensinaron estas experiencias podería encher parágrafos, pero, como ela di, "se o tivese que resumir nunha frase diríache: creo que enriqueceu a miña forma de ver o mundo e situarme nel. Regaloume moitos retos para superar, moitos proxectos cos que soñar e, sobre todo, moita xente que me quere, e aos que eu quero con todo o meu corazón", declara.
En Bolivia foi principalmente coordinadora da Pastoral Penal, pero tamén traballou como coordinadora nun proxecto de artesanía de promoción da muller e daba clases de pintura en diferentes centros. Na Moskitia era coordinadora da pastora social, e administradora da farmacia da parroquia.
"Sempre dicimos que a misión saca o mellor e o peor de cada unha e aínda que soa a tópico, é unha gran verdade", di López. Entre os retos destaca loitar pola vida de persoas, ás veces sen éxito, e velos morrer "mentres te enfrontas a un sistema corrupto, inxusto… para defender a alguén".
As alegrías son numerosas, pero destaca "ver a un cativo comer xeado por primeira vez ou ter un xoguete novo por Nadal" e "a confesión de alguén que sente importante ou querido por primeira vez na súa vida".
Actualmente traballa en España como secretaria técnica de Misevi, a asociación e ONG coa que foi enviada. Afirma que "nestes tempos pensar en clave de futuro é complicado. De momento tócame estar en Lugo e o meu futuro polo menos próximo está aquí", apunta.
A inestabilidade política dos países tanto de América Central como de América do Sur, así como a súa tradición relixiosa, traen como consecuencia que sexa actualmente o continente que máis misioneiros recibe por parte da diocese lucense.
África
A pobreza dalgunhas partes do continente fai que sexa un dos destinos máis populares para as misións, tanto laicas como relixiosas.
45
É o número actual de misioneiros que a dioceses lucense ten repartidos polo mundo.
Da diocese reciben axuda. Por unha banda económica como a seguridade social ou as vacacións para os misioneiros laicos, ou orzamento para un proxecto concreto.
Pola outra, moral, apoiándoos desde a distancia. O encargado de misións destaca que mantén comunicación regular a través do correo electrónico con varios deles "para saber como van e animalos"