A Audiencia derruba o caso Garañón ao estar "construído en meras sospeitas"

A Audiencia Provincial ordenou a demolición do caso Garañón, unha macrocausa iniciada en 2007 na que Pilar de Lara investigou as supostas irregularidades cometidas na urbanización das costas do Parque de Rosalía e na contorna do García Portela. O alto tribunal provincial determina que o caso se construíu sobre meras sospeitas que non alcanzan o carácter de indicios", polo que dita o sobresemento provisional e arquivo do asunto.

O arquivo supón o fin das acusacións contra as once persoas que figuraban como investigadas, entre construtores e funcionarios municipais e do Estado. E supón tamén un alivio case definitivo para os dous imputados que deran lustre informativo a estes 13 anos de investigacións: o exalcalde José López Orozco e o expresidente da Deputación e anterior líder do PSdeG José Ramón Gómez Besteiro. Ambos se viron forzados a interromper as súas carreiras políticas polas sospeitas que lanzou sobre eles a maxistrada, que unha vez finalizada a investigación quedaron só niso, pese a exhaustiva fiscalización de contas e propiedades á que foron sometidos.

ANTECEDENTES. A instrución penal —á que hai que engadir numerosas sentenzas no ámbito Contencioso Administrativo— iniciouse en 2007 por mor dunha denuncia da Asociación de Defensa do Parque, un grupo de veciños que vían as súas vistas afectadas pola construción das torres do Garañón. Ao longo dos anos, e unha vez que Pilar de Lara fíxose cargo do asunto, este foi derivando nunha causa xeral sobre o PXOM e a historia da urbanización na contorna do sanatorio García Portela, o que deu lugar a decenas de tomos e miles e miles de folios.

Durante o proceso, investigouse non só a licenza para a unidade de actuación das costas do Parque, senón tamén a compra por parte do Instituto Nacional de Estadística do García Portela, a edificación para a vella caseta de Telefónica situada á beira e a urbanización dos edificios situados alén do sanatorio. A clave de todo resultou ser a ausencia dun informe de Patrimonio sobre a afectación a bens protexidos ou inventariados, como o sanatorio ou o propio Parque e as termas.

Polo camiño, foron imputados os responsables de urbanismo, arquitectura e licenzas do Concello, o promotor e o seu avogado, o construtor que comprou e vendeu o García Portela, dúas altas funcionarias do Estado que participaron na compra do sanatorio e o construtor que reformou a casa de Besteiro, ademais deste mesmo e de López Orozco. Nos seus casos, sospeitábase da compra de dúas prazas de garaxe por parte do exalcalde e da compra dun piso e a súa reforma por parte de Besteiro.

A xuíza, pouco antes de abandonar o seu xulgado sancionada polo CGPJ por vulnerar dereitos fundamentais dos investigados nas súas instrucións, emitiu un auto no que propuña que todos eles fosen xulgados por delitos de prevaricación, tráfico de influencias, falsidade documental, suborno, negociación prohibida a funcionarios, malversación e fraude na contratación e alteración de prezo nos contratos públicos.

RECURSO. é ese auto o que foi recorrido e o que agora aproveita a Audiencia para ditar o sobresemento. Faio noutro auto cargado de reproches case persoais cara á maxistrada, no que ultimamente parece haberse convertido nun costume deste tribunal, como "a elefantiasis" do procedemento ou a "asunción de cuestións colaterais e episodios alleos á materia principal": 

Así, en primeiro lugar, reprocha que a finalidade do auto que puxo fin á instrución "non é a de suplantar a función acusatoria do ministerio fiscal, anticipando o contido fáctico e xurídico da cualificación", senón que só "han de valorarse a existencia de indicios... que ha de ter un sustento sólido que apunte máis aló de mera sospeita". 

"O auto que agora se recorre", explica a Audiencia, "alude a unha trama urbanística urdida por unha especie de organización ou grupo criminal, na acepción estrita da lei penal, que despregaba no ámbito das súas respectivas competencias, diversas accións, en conivencia entre todos eles, para favorecer a determinados construtores en prexuízo dos demais e polo tanto da propia cidadanía. Este primeiro orzamento carece de base suficiente para poder afirmarse aínda en termos indiciarios".

Neste punto, a relatora, María Luisa Sandar, escribe que non se acreditou que estivesen concertados entre eles nin que houbese relacións xerárquicas, presións ou directrices. De feito, afirma, na maioría dos casos non hai nin sequera relación entre eles.

Son sospeitas que non teñen cabida no ámbito Penal, carecen de calquera soporte para manter a causa sen lugar á dúbida

A CLAVE. É cando o tribunal se mete en faena de analizar os delitos de prevaricación urbanística cando achega a clave na que se basea a parte fundamental da súa decisión: "Nestes supostos ha de fuxirse da criminalización do dereito administrativo, o que significa que non toda irregularidade nese ámbito desencadea unha infracción penal". Para iso, recorda, é necesario que os informes ou resolucións dos funcionarios fáganse "de xeito inxusta e arbitraria e con pleno coñecemento da ilegalidade da conduta". 

Dado que en todos os procesos urbanísticos analizados houbo diferenzas de criterios entre administracións e incluso entre tribunais do ámbito Contencioso, os xuíces conclúen que non existía arbitrariedade, e que a inmensa maioría dos temas investigados correspondían, no peor dos casos, ao dereito Administrativo e non ao Penal. Como eixo central desta argumentación establécese a ausencia dun informe de Patrimonio, que foi ao final o que determinou a anulación da licenza do Garañón. Pero é que incluso neste aspecto, recordan, houbo ditames contraditorios, incluso por parte de Patrimonio. Este é o criterio que logo se aplica un a un a case todos os detalles investigados, que repasa con precisión, desde a aprobación dos plans urbanísticos, a tramitación das licenzas ou os convenios aprobados entre o Concello e os promotores ata os estudos de detalle ou os distintos procesos de compravenda de casas e solares. En definitiva, conclúe, non hai nin sequera indicios da comisión da maioría de delitos sinalados, e nos asuntos nos que houbese dúbidas, estas non teñen alcance penal. Algúns dos razoamentos usados para a acusación son tachados directamente como "groseiros".

OS POLÍTICOS. A Audiencia apenas emprega unhas liñas para despachar o relacionado con Orozco. Faio para reprochar que incluso logo de investigar as súas contas e o pago das prazas de garaxe, "deixase a sombra da dúbida" a pesar de que non puido corroborarse ningún delito.

A compra do piso familiar por parte de Besteiro e a súa posterior reforma son analizadas con máis detalle, pero con igual conclusión, xa que as sospeitas están fundamentadas "en conceptos tan imprecisos coma se o edificio vendeuse a baixo prezo ou se o investigado comprouno barato". Tamén descarta que poida probarse delito pola forma de pagar o piso, "aínda que non existe dúbida algunha de que non é a forma lóxica de pagar unha cantidade superior a 30.000 euros", ou polas reformas.

"Existe un principio fundamental que é o da presunción de inocencia", considera a Audiencia, "e o relato do investigado non só é crible, senón que está avalado en documental bancaria que se comprobou mediante un exhaustivo exame patrimonial".