Tiveron baixo as súas batutas formacións como a Orquestra Nacional de España ou a Sinfónica de Galicia, entre outras moitas, e cítanlles entre as figuras que pisan forte na dirección de orquestra sinfónica. Aínda que valencianos de orixe, Rubén Gimeno e Álvaro Albiach dirixen as súas carreiras desde Lugo.
Rubén gimeno e álvaro Albiach levaron unha sorpresa maiúscula o día que coincidiron nun restaurante de Lugo. Os dous son valencianos, da mesma xeración -finais dos 60 e principios dos 70- e directores de orquestra sinfónica. Coñecíanse, pero ningún sabía que o outro fixara residencia en Galicia. Descubrírono despois do inevitable ‘¿E ti, que feixes por aquí?' Curiosamente, os dous chegaron a Lugo polo mesmo motivo: Rubén está casado cunha lucense e a parella de Álvaro leva anos destinada na cidade.
Os dous montaron o seu cuartel xeral na cidade amurallada, onde pasan todo o tempo que poden, que non é moito. «A miña muller calculou que o ano pasado estivera en Lugo seis semanas», conta Rubén que, con todo, non se lamenta en absoluto cando se lle pregunta se iso non supón un gran obstáculo para a conciliación. «Hai que tomar a vida como vén. Cando estou aquí, estou ao cento por cento. Se cadra outros están todos os días en Lugo pero apenas poden ver aos seus fillos. Eu síntome moi afortunado, porque a miña familia enténdeme e apóiame», asegura.
Desde Lugo xestionan as súas actuacións e preparan os seus repertorios. Antes de enfrontarse á orquestra, hai un traballo previo e solitario. «Tes que facer un estudo persoal antes do concerto e pódelo facer onde queiras. Coa orquestra traballo logo catro días antes do concerto», explica Álvaro
Para ambos, Lugo é o contrapunto ao trafego da súa profesión. «Vénme moi ben vivir nunha cidade tranquila como esta ,»confesa Albiach. «Aquí dás dous pasos e estás nunha contorna natural, iso é unha vantaxe de Lugo e a min, que me gusta practicar deporte, encántame», abunda. Confésase cocinillas e, nesta faceta, levouse unha grata sorpresa coa «calidade dos produtos, a uns prezos que resultan alucinantes se estás afeito comprar noutros sitios». Antes residiu en Madrid, e asegura que non cambia. «A calidade de vida é moito mellor aquí», gabia, aínda que recoñece que lle incomoda un pouco o transporte, especialmente «o tren, porque hai moi mala comunicación ferroviaria».
Gimeno ten unha percepción similar da cidade. «Para o tipo de vida que levo, faría o mesmo en Nova York. Que teñas unha oferta moi ampla non sempre quere dicir que a poidas aproveitar», apunta. E os dous aproveitan as viaxes para saciar as inquietudes culturais que non atopan resposta en Lugo.
CARREIRA
Ese ir e vir constante é consustancial á profesión que elixiron, á que chegaron por vías diferentes. Álvaro tívoo claro desde a adolescencia, pero Gimeno foi violinista antes que director. Logo de tocar na Nova Orquestra Nacional de España e a Nova Orquestra da Comunidade Europea, chegou como violinista á Orquestra Sinfónica de Galicia en 1995 e, co tempo, empezou a coller a batuta «un pouco por hobby», di. O director James Ross animoulle a seguir, axudoulle a conseguir unha bolsa na Universidade de Maryland e alí pasouse dous cursos. Seguíronlle logo outros tres en Estocolmo, sempre compaxinando a formación co violín. «Os compromisos para dirixir viñeron aos poucos, dun modo moi natural», apunta, e desde hai seis anos só dedícase á batuta.
Desde 2009 ocupa o cargo de director da Orquestra Sinfónica do Vallés, pero iso non significa dedicación exclusiva. «O sistema de orquestras a nivel mundial está moi establecido. Coa do Vallés paso de doce a catorce semanas, logo veñen outros directores e eu dirixo outras formacións. é un traballo intenso, queimarías á xente moi rápido se non fose así». Gimeno acurta distancias con outras profesións e asegura que, aínda que se trata dunha ocupación moi descoñecida, en realidade «non é diferente a outro traballo no que ten moita importancia a relación humana, é algo tan primario como iso, é unha cuestión de empatía».
Albiach iniciouse na música con oito anos e empezou a exercer como segundo director nunha das formacións do seu pobo, Lliria. Aí entroulle «a espiral», así que continuou formándose ata diplomarse na Academia Musicale Pescarese, en Italia, en 1998. Ao ano seguinte iniciou a súa carreira profesional dirixindo a Orquestra do Capitole de Toulousse. Non puido empezar con mellor pé: ese mesmo ano conseguiu o Premio do Xurado e o Premio do Público no Concurso Internacional de Orquestra de Besançon. As distincións procuráronlle moito traballo en Francia e paulatinamente foise introducindo tamén en España.
Agora Albiach é un director ‘freelance', que dirixe alí onde o chaman. A súa próxima cita será o 27 e 28 de outubro no Teatro Monumental de Madrid coa Orquestra de Radio Televisión Española. Desde que empezou, o panorama musical ha cambiado moito, di. «Entón non era o que é agora, que hai máis de trinta orquestras profesionais. Antes había a metade e iso tamén supuña menos oportunidades de aprender», recorda
Aínda que os dous proceden de Valencia, unha comunidade cunha longa tradición musical, consideran que España está a anos luz da devoción de Centroeuropa ou Estados Unidos. Por iso a formación dun director de orquestra ha de pasar por aí. «Se interésache moito, tes que ir á fonte», matiza Albiach. á súa vez, esta circunstancia tamén amplía considerablemente o seu campo de traballo. «Eu dirixo igual en España que en Europa», engade.
Aínda que o país estea a anos luz de Alemaña ou Austria en canto á permeabilidade á música clásica, Álvaro e Rubén atisban avances, tamén en Galicia, onde «goza de boa saúde; ten dúas orquestras magníficas e distintas entre elas, con dúas programacións moi asentadas e un público fiel». Ao que hai que sumar un forte incremento de profesionais galegos, tanto en calidade como en cantidade. «Cando formaba parte da Nova Orquestra Nacional vías que sobre todo había xente de Valencia e a partir de certo verán, empezou a haber moitos galegos», recorda Gimeno. O mesmo na Orquestra Nova da Sinfónica de Galicia, un proxecto educativo do que foi director artístico durante dez anos.
Cada vez hai máis xente formada, pero o público segue sendo minoritario respecto doutros tipos de música. «Hai moitas diferenzas con Alemaña, onde en cada pobo hai unha sala de concertos e a música está nos colexios e nas casas. Se desde pequeno tes contacto coa música, convértese en algo natural. Para o meu fillo non é estraño ir a un concerto porque está habituado», explica Gimeno, quen asegura que lle gustaría que o pequeno, de sete anos, «adorase a música como fose, como oínte ou como músico».
Tamén recoñece que o aparato que rodea a música clásica non contribúe a tender pontes con quen non chegou a ela de forma natural. «Hai moitos formalismos, como un vestiario definido, a xente sente que non pode ir en vaqueiros. Non é que a música sexa desfasada, é que o que a rodea é caduco», explica.
Dunha opinión similar é Albiach. «A música clásica é unha práctica elitista, aínda que non o queiramos recoñecer. Primeiro fai falta que xurda unha inquietude previa, que che foi xerada por unha formación», e esas moitas veces, non existe. Considera que a divulgación é un labor «que hai que facer aos poucos, insistir e intentar facela próxima. Canto máis apoio haxa de orquestras ou administracións, mellor, pero non hai moitas accións de sensibilización», admite.
A Gimeno preocúpalle esta brecha, e expúxose facer o que estea nas súas mans desde o atril para contribuír a cambialo. Coa Orquestra Sinfónica do Vallés, por exemplo, probaron a deixar cadeiras baleiras entre os músicos para que as ocupen persoas do público. «Tratamos de que a xente senta máis cómoda con respecto á orquestra, que poidan verme a cara, e saen con moita ilusión». Tamén intenta establecer un diálogo cos oíntes e crear certa distensión, algo habitual, di, nun concerto de rock ou pop. En Diario ‘de Ana Frank' decidiu dirixirse ás butacas e ofrecer un sucinta explicación da obra. «Un concerto é unha viaxe emocional e busco o momento máis adecuado, ao principio, ao final, depende», aclara.
Tanto Gimeno como Albiach actuaron no Círculo das Artes cando Lugo para eles era só unha cidade máis nas súas xiras. Desde entón, volveron outras veces, como uns lucenses calquera que aproveitan as escasas oportunidades de escoitar clásica na cidade.
