Cada vez son menos as calefaccións e cociñas de leña, polo menos nas cidades, onde aos poucos van sendo substituídas por outros sistemas (gasoil, gas natural, electricidade...), pero pola contra non hai restaurante que hoxe en día non abra sen unha grella e nas vivendas están de moda as pequenas estufas de leña, máis económicas que outros sistemas, co cal o carbón non só segue sendo necesario hoxe en día, senón que cada vez é máis demandado. Así o explica Esther Neira, propietaria da única carbonería que queda na capital lucense.
Carbones Piñeiro vai camiño do medio século. Comezou a funcionar na Rúa Quiroga, co seu pai, José Neira Castro, á fronte; despois trasladouse á Rúa Xoán Carballal, no barrio da Residencia, e desde hai uns anos ten tamén un almacén nos arredores de Lugo, na estrada de Friol.
Neste tempo o mercado foi cambiando e mentres que nas súas orixes só vendía carbón mineral, case todo procedente de Ponferrada, aos poucos foise impondo o carbón vexetal debido ao aumento da demanda para grellas de restaurantes e particulares. «Agora está de moda a carne á brasa e con carbón, porque hai outros sistemas, como pedra volcánica, electricidade..., pero ou sabor dá comida non é ou mesmo», afirma Neira.
O carbón vexetal que comercializa Piñeiro chega xeralmente de Estremadura e de Arxentina. O estremeño é de madeira de aciñeira e faio un particular que traballa exclusivamente para a carbonería lucense. «Compra madeira, tena nos fornos durante un mes e despois mándanos ou carbón nos sacos rotulados que lle enviamos nós previamente», explica a empresaria, que asegura que en España non é fácil atopar produtores de carbón vexetal e por iso a maioría chega de Arxentina. «Traémolo de alí porque é de quebracho, unha madeira moi boa porque é moi dura», afirma.
O carbón arxentino, xa embolsado, chega en colectores ao porto de Vigo e o seu prezo depende da como se cotiza o dólar en cada momento. «Un saco de 20 quilos vén custando uns once ou doce euros», sinala Neira.
O carbón mineral tampouco é nacional na súa totalidade. Ao contrario, a maior parte é importado, pero neste caso Piñeiro non o compra directamente, senón a través dun almacenista que llo serve a granel. «Este non ten unha procedencia fixa. Cómprano en distintos países», indica a propietaria de Carbones Piñeiro, onde o saco de 30 quilos despáchase a uns 10 euros.
As vendas de carbón mineral limítanse aos meses de inverno e non todos os anos son iguais. «Este ano aínda non empezou a saír porque de momento non fixo moito frío. Outros anos por San Froilán xa estábase vendendo», explica.
Este carbón destínase ás chamadas cociñas económicas, a calefaccións e, ultimamente, cada vez máis a chemineas e estufas. «Como ou gasoil e a luz van caras, agora véndense bastantes estufas de leña e carbón que non ocupan moito, son decorativas e incluso se poden retirar cando acaba ou inverno», explica a empresaria.
Entre un e outro, Piñeiro despacha unhas 800 toneladas deste material ao ano, sinala Neira. A carteira de clientes é bastante estable e conta con servizo de repartición a domicilio. «Temos dúas furgonetas con dous empregados e temos vos clientes moi atendidos. Penso que esa é a clave», afirma.
¿Por que carbón vexetal no canto doutro combustible?
O carbón vexetal é o resultado dunha combustión incompleta da leña. Obtense queimando madeira en fornos a temperaturas superiores a 400 ou 500 graos centígrados. Ao ter un contido de carbono moi superior ao da leña, o seu poder calorífico é moito maior e dura máis tempo aceso. Isto fai que resulte especialmente indicado para as grellas dos restaurantes, xa que é máis económico e menos traballoso.
Chemineas e estufas
O carbón vexetal pode empregarse tamén para chemineas, braseros e estufas, pero é moito máis adecuado o carbón mineral, xa que dura máis e é máis barato. A desvantaxe fronte á leña é que ensucia moito máis.
Carboeiro
Hai décadas, nalgunhas zonas rurais de España era común a figura do carboeiro. O seu oficio consistía en carbonizar a madeira nunha pila cuberta con brión, terra e ramas tenras e, máis adiante, en fornos de ladrillo ou metálicos.
