Case o 99 % da poboación española e a práctica totalidade do territorio estiveron expostos este ano a uns niveis insalubres da contaminación ozono troposférico, segundo un informe publicado este martes por Ecoloxistas en Acción.
Así se desprende do informe, que analiza os datos de 490 estacións oficiais de medición sobre este contaminante de orixe difusa repartidas por toda España, entre o 1 de xaneiro e o 30 de setembro de 2022.
Segundo as recomendacións da OMS, que establecen como límite seguro os 100 microgramos de ozono por metro cúbico durante tres días ao ano, os únicos territorios españois que non estiveron expostos a niveis perigosos deste contaminante son "o norte de Tenerife e Gran Canaria, Logroño e Pontevedra".
As últimas estimacións da Axencia Europea de Medio Ambiente (AEMA) e a Organización Mundial da Saúde (OMS) sobre a repercusión sanitaria da contaminación atmosférica sinalan que en 2019 morreron en España 30.000 persoas: 23.300 por partículas PM2,5; 6.250 por dióxido de Nitróxeno (NON2) e 1.820 por ozono troposférico (Ou3).
En concreto, o coordinador do informe, Miguel Ángel Ceballos, sinalou que o aire contaminado por ozono afectou en 2022 a 46,8 millóns de persoas, o 98,7 % da poboación española, así como a 503.000 quilómetros cadrados, o 99,7 % do territorio.
Ceballos explicou que este contaminante "é bastante peculiar", xa que non sae dos tubos de escape nin das chemineas industriais, senón que se forma na superficie pola reacción química entre os contaminantes precursores e a radiación solar".
Trátase dun elemento "tipicamente estival" que tende a acumularse a certa distancia de onde está o tráfico rodado e os contaminantes industriais que o provocan, é dicir, "nas áreas rurais da periferia urbana", onde se detectaron niveis máis altos que nas zonas con máis tráfico".
O informe sinala que os territorios máis afectados polo ozono en 2022 repartíronse entre a Comunidade de Madrid e o interior de Cataluña, agrupando as únicas zonas nas que a media das estacións de medición situadas en cada unha superaría o obxectivo legal para a protección da saúde.
Polas súas características particulares, o ozono afecta con máis intensidade ás áreas suburbanas e rurais a sotavento das aglomeracións de Madrid, Barcelona, Bilbao, Córdoba, Granada, Málaga, Sevilla, Murcia, Valencia, Valladolid ou Palma, e a diferentes zonas rurais de Andalucía, Castela-A Mancha, Castela e León, Cataluña, Comunidade Valenciana e Estremadura.
A outra referencia para medir este contaminante é
Por iso, en función do estándar considerado á hora de realizar as medicións, "a poboación afectada varía considerablemente".
De feito, Ceballos anunciou que este mércores a Comisión Europea fará pública unha revisión á baixa dos límites legais deste contaminante -o que afecta a máis territorio e a máis persoas en España-, para aliñar os máximos legais coas recomendacións da OMS e consolidar uns límites que aseguren a saúde dos cidadáns.
En xeral, 2022 tivo uns niveis de ozono troposférico elevados debido ao verán máis caloroso "desde 1961", que veu marcado por tres ondas de calor moi intensas e prolongadas, que potenciaron a formación deste contaminante, sinalou Ceballos.
Segundo o coordinador do informe, o factor que explica este aumento do ozono troposférico é o incremento das temperaturas, xa que "os picos de ozono máis destacados producíronse durante estas ondas de calor esporeadas polo cambio climático".
Ceballos referiuse ao ozono troposférico como "un problema de saúde pública de primeira orde, cunha mortalidade similar aos accidentes de tráfico e un gasto sanitario anual de 5.000 millóns de euros en España por atender ás persoas afectadas".
Para protexer a saúde das persoas, as administracións "están obrigadas a informar dos niveis de contaminación por ozono", aínda que devandita información "sexa complexa e difícil de interpretar pola cidadanía".
é por este motivo que os ecoloxistas perciben un "déficit de información sobre este contaminante", xa que as alertas "non chegan ao groso da poboación en risco", como demostra unha enquisa realizada este ano, na que o 60 % dos participantes considera que non está ben informado da calidade do aire que respira.
Para reverter esta situación, desde Ecoloxistas en Acción piden que simplemente se cumpra o previsto na lexislación" na forma de plans de mellora de calidade do aire, que se traduzan en medidas concretas para reducir as emisións do transporte e da industria para que este problema non se cronifique no tempo.
