O conselleiro de Sanidade, Julio García Comesaña, anunciou este martes que o Sergas porá en marcha no próximo ano e medio plans piloto de cribado de cancro pulmón e de próstata, dous tipos de tumores sobre os que os expertos manteñen opinións a miúdo contraditorias sobre a conveniencia de facer screening.
Ambos os plans están incluídos na Extratexia do Cancro do Sergas e tamén nas recomendacións da Unión Europea con novos enfoques. Como teñen que ser necesariamente cribados dirixidos —é dicir, centrados nos pacientes que teñen máis risco de ter un deses tumores e que máis se poden beneficiar dunha detección precoz—, o Sergas usará ferramentas de intelixencia artificial para atopar eses pacientes.
Cancro de pulmón
Neste caso, o cribado centrarase en grandes fumadores e exfumadores. O xefe de Oncoloxía do Hula, Sergio Vázquez, sinala que se tratará de persoas que fuman máis de 20 paquetes ao ano e que son fumadores activos ou que xa abandonaron ese hábito pero o mantiveron nos últimos 15 anos e que teñen entre 50 e 80 anos.
Unha das dificultades ás que se enfronta ese plan piloto é que en moitos casos o gran fumador non está identificado como tal na súa historia clínica. Ás veces nin sequera como fumador e, se o está, a miúdo non se conta co dato de canto tempo leva consumindo cigarros.
Un algoritmo, que incorporará tamén outros factores, axudará a atopar eses pacientes aos que se lles fará un TAC de baixa taxa, unha proba que supón menos radiación que o TAC convencional que se utiliza para outros diagnósticos pero permite ver o nódulo no pulmón de mellor forma que unha placa de tórax, por exemplo. Se por esa proba radiolóxica se estima que pode ter un tumor será cando se lle faga unha biopsia.
Cancro de próstata
No caso do cancro de próstata, o plan piloto, segundo apunta Sanidade, Galicia participará nun proxecto europeo para a estratificación do risco de padecer este tipo de tumor e a pilotaxe dun cribado en base a ese risco. De novo, usarase a intelixencia artificial para dar cos pacientes aos que cribar, pero neste caso a idade será menor, da corentena á setentena. Dese grupo concreto, aos que teñan o PSA (antíxeno específico de próstata) elevado poderíaselles ter que facer unha biopsia. A UE establece a resonancia magnética como a proba de seguimento recomendada nese screening.
O cribado dun cancro, para ser eficaz e comezar a aplicarse, ten que probar en estudos amplos unha redución da mortalidade por ese tumor, contar cunha proba barata e non invasiva e non dar pé a sobretratamentos, e falsos positivos. Na actualidade, os destes dous tumores seguen resultando controvertidos aínda que xa se estean aplicando en varios países. Estados Unidos, por exemplo, criba o cancro de próstata e China, o de pulmón.
O doutor Vázquez admite a conveniencia de que se fagan plans piloto sobre screening tan cuestionados e chama á paciencia. "Hai que esperar e observar os resultados. Tamén o cribado de cancro de cérvix comezou cun plan piloto e agora estendeuse", recordou o especialista.
Ese foi o último programa aplicado polo Sergas, iniciado cunha proba na área sanitaria de Lugo e que chegará este ano a todas as pacientes galegas. Desde 2021 máis de 14.000 mulleres participaron nel e a un 6,5% detectóuselles o virus do papiloma, precursor de lesións malignas do cancro de pescozo de útero.
Outros cribados
O que leva máis tempo en marcha en Galicia é o de mama, que cumpre tres décadas. En todo este tempo fixéronse máis de tres millóns de exploracións e, actualmente, realízanse máis de 150.000 ao ano. A consecuencia diso, descubríronse en total 11.000 tumores, 366 cada ano, un por día, dos que o 70% se atopaban en estadíos precoces.
Finalmente, o Sergas comezou en 2013 o cribado de cancro colorrectal, de maneira que máis de 700.000 galegos fixeron o test de sangue en feces. En todo este tempo, a consecuencia desa proba, realizáronse colonoscopias a 40.890 persoas e atopáronse 1.970 tumores, máis de dous terzos en estadíos precoces.
A UE, ademais do de pulmón e próstata, tamén impulsa o cribado de cancro gástrico a través da proba de detección da bacteria Helicobacter pylori.
