Seis baleas —catro adultos e dúas cativas— apareceron mortas en Galicia en menos dun mes. A última delas foi un rorcual común adulto de 18 metros de lonxitude que chegou á praia de Balarés, no concello coruñés de strong <>Ponteceso, o pasado sábado, arrastrado polas correntes logo de morrer días atrás. Este martes, entre decenas de curiosos, e empregando coitelos, ganchos, motosierras, unha miniexcavadora e un tractor con pluma, comezaron os traballos para despiezar o corpo do cetáceo, retiralo do areal e investigar os seus restos para tratar de despexar os interrogantes acerca do seu falecemento.
Nun alto nas tarefas, o portavoz da Coordinadora para ou Estudo dous Mamíferos Mariños (Cemma), Alfredo López, explica que, en realidade, a estatística de varamientos de 2018 "non é excepcional", aínda que admite que "ou estraño" é a concentración nun lapso de tempo tan curto destes últimos seis exemplares, aos que cabería engadir outra cativa máis descuberta nas costas portuguesas.
A cifra de varamientos de 2018 non é "excepcional", aínda que si estraña a concentración en tan pouco tempo destes últimos seis exemplares
En concreto, entre 1990 e 2018, o Cemma contabiliza en Galicia 178 varamientos de grandes cetáceos —como baleas e cachalotes—, cunha media que segue unha liña ascendente, posto que a media anual de catro exemplares nos anos noventa elevouse ata os sete ao comezar o século, en tanto que na década en curso alcanzou os oito por ano. En vista diso, os biólogos da coordinadora auguran que a tendencia só pode ir a máis. No exercicio pasado, de feito, vararon un total de dez grandes cetáceos. Con todo, en anos previos detectáronse ata unha ducia.
Polo momento, López prefire non aventurar posibles razóns acerca deste fenómeno, que se han de determinar "a longo prazo", xa que "unha cousa que pasa nun ano non é suficiente para sacar conclusións claras", insiste. Polo momento, os casos de decembro si que están relacionados con temporais, unha das causas que ocasiona o arrastre ata as costas galegas de cadáveres de animais mariños. En cambio, este factor non concorría nos máis recentes. Os seis últimos son rorcuales comúns, pero entre eles "hai machos, femias, cativas, adultos...", informa o portavoz de Cemma para recalcar que non existe un patrón definido. O máis rechamante de entre estes sucesos tivo lugar tamén a semana pasada, cando varou na praia de Nemiña, en strong <>Muxía, unha cativa recentemente nada, aínda co embigo sen cicatrizar, aínda que xa de 6 metros de lonxitude. Probablemente acabou en terra tras separarse da súa nai e desorientarse. Aínda estaba con vida, pero ao ser totalmente dependente do adulto a súa devolución ao mar era inviable, polo que os expertos só puideron optar pola eutanasia. Era o terceiro cachorro morto nas costas lusogallegas en tres semanas.
Coa debida cautela por non poder contar aínda con datos científicos que corroboren a hipótese, Alfredo López baralla a posibilidade de que a variación nas rutas migratorias dos grandes cetáceos sexa unha das explicacións do incremento de varamientos. Na súa argumentación, remítese á progresiva frecuencia nos avistamentos de diversas especies, incluída a balea azul, na plataforma continental galega durante os últimos dous anos. Isto non quere dicir, aclara o portavoz de Cemma, que a poboación de baleas aumente, senón que estas comunidades pasan máis tempo en áreas próximas a Galicia ao longo as súas migracións estacionales entre os mares de Islandia e Irlanda e as augas do África setentrional e as Illas Canarias. E aquí si poderían rastrexarse motivos preocupantes como a influencia do cambio climático, que provocaría que a fronteira ecuatorial nas viaxes das baleas sitúese cada vez máis ao norte.
MÁS ALLÁ DOS FOCOS. Os dez grandes cetáceos de 2018 non son máis que un pequeno segmento, aínda que particularmente rechamante, dos máis de 300 varamientos de animais mariños datados ese ano, e que afectan a focas, leóns mariños, quenllas azuis, tartarugas, marsopas, golfiños... Algunha vez xorden ata luras xigantes. De feito, os golfiños comúns son os principais protagonistas destes episodios, vítimas de capturas accidentais na industria pesqueira.
Este luns, o Cemma analizou o cadáver dunha marsopa atopado na ría de Pontevedra, unha especie máis afastada dos medios pero de maior "" valor para a biodiversidade mariña e a comunidade de cetáceos de Galicia. O caso, ademais, é especialmente preocupante ao tratarse dunha femia adulta, "ou tramo de idade que máis se viu reducido nas últimas décadas", e lactante, o que significa que deixa unha cativa cuxa supervivencia será agora complicada. A necropsia recuperou do seu estómago un anaco de plástico de 60 centímetros cadrados. Non foi a causa da súa morte, pero é un achado "habitual" nos cetáceos e que dana gravemente a súa saúde.
