Un total de 81 menores –un deles en Galicia– foron vítimas de abusos por parte de 65 xesuítas de España entre 1927 e 2020 e a maioría dos casos producíronse en colexios, segundo un informe da Compañía de Jesús, que recolle non só abusos sexuais senón un rango amplo de condutas, desde a linguaxe impropia ou provocacións, aos tocamentos (a maior parte dos casos).
"Énchenos de dor, vergoña e pesar", asegurou o superior provincial da Compañía de Jesús en España, Antonio España este xoves 21 de xaneiro en rolda de prensa. "Queremos aprender a pedir perdón ás vítimas e á sociedade polos abusos, pola cultura de silencio, por non afrontar limpamente os feitos", engadiu.
O documento, presentado este xoves e titulado Informe sobre os abusos cometidos por relixiosos xesuítas nas provincias españolas, sinala que do total de xesuítas acusados de abusos a menores, 48 xa faleceron e 17 seguen vivos.
Deles, catro xa non son xesuítas (un expulsado e tres que abandonaron a Compañía) e os outros 13 están apartados do contacto con menores, cumpren sancións ou están a esperar resolución de procesos canónicos ou civís.
Neste momento, segundo o informe, hai un proceso xudicial en curso, un proceso canónico en curso e houbo outros dous canónicos que acabaron coa suspensión do exercicio do ministerio do acusado e a súa reclusión en comunidades illadas. Do resto, non chegou a haber procesos xudicial nin canónico, senón medidas canónicas disciplinarias internas. Tamén houbo un proceso canónico que concluíu sen probar a comisión dos abusos.
En 14 do total dos casos (o 20%) os acusados abusarían con reincidencia, e sobre 51 (o 80%) consta unha única denuncia, segundo revela o informe da Compañía de Jesús. Por xénero, nos casos en que teñen constancia, 46 dos menores que sufriron estes abusos eran nenos e 18 nenas.
En canto ao lugar onde se produciron os abusos, a maioría tiveron lugar no recinto escolar: clases (5), instalacións (26), habitación dun xesuíta (3) e internados (6). Tamén na casa familiar da vítima (6), en un templo (3) ou en instalacións parroquiais (6), en despachos (4), en lugares públicos (1) ou noutros centros (1).
"Observamos unha especial vinculación ao ámbito educativo, a maioría dos abusos xorden en colexios ou vinculado a colexios", indicou o secretario de Comunicación da Compañía de Jesús, José María Rodríguez Olaizola.
Sobre o momento en que se cometeron os feitos, dos datos despréndese que dos 17 casos nos que o acusado segue vivo, tres son da década dos 60, dous sucederon nos 70, tres nos anos 80, outros tantos nos 90 e seis ocorrerían desde o ano 2000. A acusación máis recente é de 2020, refírese aos eventos máis antigos e está a ser investigada.
ANDALUCÍA, CATALUÑA E PAÍS VASCO, CON MÁS CASOS
Por comunidades autónomas, os lugares onde constan estes abusos, tanto de sacerdotes falecidos como dos que seguen vivos son: Andalucía, con 14; Cataluña, con 10; País Vasco, tamén con 10 casos; Madrid, con 8; Navarra, con 6; Estremadura, con 5; Asturias e Castela e León, cada unha con 3; e Canarias, con dous casos. Ademais, en Aragón, Baleares, Castela-A Mancha, Comunidade Valenciana, Galicia e Murcia deuse un caso en cada unha e, a estes, hai que sumar dous casos fóra de España.
Ademais, o estudo revela que á parte dos 65 acusados por abusos a menores, hai outros 31 xesuítas acusados de abusos sobre adultos, dos cales 8 seguen vivos e 23 faleceron. En catro casos habería máis dunha vítima, e en 27 consta unha acusación.
Así, se se teñen en conta abusos a menores e a adultos, en total son 96 xesuítas acusados sobre un total de 8.782 xesuítas, só considerando aos que entraron na Compañía de Jesús desde 1927, o que representa un 1,08% de xesuítas acusados nalgún momento de abusos ou conduta impropia con menores ou adultos.
PORTAS ACRISTALADAS PARA EVITAR RISCOS
Ante estes datos, as xesuítas de España deseñaron un sistema de contorna segura baseado en tres eixos: sensibilización, prevención e intervención. No mesmo, identifícanse situacións de risco como reunións a soas en despachos ou pasas a noite con menores, e achéganse solucións. "Puxemos cristais nas portas, iluminamos máis", concretou a responsable do Sistema de Contorna Segura, Susana Pradera.
Ademais, aparece a figura do Axente de contorna segura e, segundo indícase no manual de aplicación deste sistema, un comportamento inapropiado dará lugar a un proceso de incidencia interna ou incluso a un proceso disciplinar.
Preguntados por se houbo indemnizacións, indicaron que nuns sete casos axudouse á persoa que sufriu o abuso "mediante terapia ou nas necesidades que puidese ter", cando houbo un proceso canónico, aínda que precisaron que non o chaman "indemnización", en sentido económico, pois esta chega cando houbo un xuízo civil e hai unha responsabilidade civil.
A Compañía de Jesús puxo a disposición da cidadanía o email [email protected]unha caixa de correos no que se poden denunciar situacións de abuso nun marco de total confidencialidade.
Precisamente, este correo é unha das fontes da que solicitaron a información, xunto con arquivos do provincial de España e de antigos provinciais, comisións de escoita, xesuítas, laicos e a prensa.
O delegado de Educación da Compañía de Jesús, Antonio Allende, agradeceu a "valentía" das vítimas que deron o paso" de contar os abusos que sufriron. "Cremos no que dicides", salientou.
