Galicia, territorio hostil para os antivacinas

A idea de Política Social de esixir a inmunización para acceder ás garderías públicas alimenta un debate polémico

Un enfermero inyecta una vacuna. EFE
photo_camera Un enfermeiro inxecta unha vacina. EFE

A idea da Consellería de Política Social de esixir ter as vacinas ao día para acceder ás garderías públicas alimenta un debate candente e de máxima actualidade ao redor da obrigatoriedade destes medicamentos.

¿Pode unha Administración obrigar a vacinar aos nenos?
En principio, a vacinación en España é voluntaria, xa que o noso ordenamento non incorpora explicitamente o deber de vacinación e ninguén pode ser obrigado a facelo. Aínda que tamén é certo que existen casos excepcionais nos que se detecte un perigo extraordinario de saúde pública nos que si se pode aplicar esa obrigación. A maioría deses escenarios invitan a pensar nunha medida de aplicación temporal, nunca definitiva. Pero salvo nesas excepcións, prevalecerá sempre o dereito individual e á liberdade persoal para decidir sobre a saúde dun fillo.

¿Cal é entón a idea na que medita Política Social?
A Consellería de Política Social non obriga a vacinarse a ninguén; o que fai é valorar a posibilidade de incluír a vacinación como requisito de matrícula nas súas garderías, que é moi diferente. Como o ensino entre os 0 e os 3 anos non é obrigatoria, pode esixir que os nenos que queiran acceder á rede pública de escolas infantís A Galiña Azul teñan ao día a súa cartilla de vacinas. De saír adiante, publicaría en marzo unha resolución e xa se aplicaría a medida para o próximo curso, aínda que sempre con flexiblidad.

¿Por que adoptar unha medida así e por que xusto agora?
O obxectivo é axudar "á concienciación" dos pais sobre a importancia da vacinación dos nenos, non só para protexer a súa propia saúde, senón en favor tamén da saúde do resto a través da inmunización do grupo, segundo relatan na consellería. O momento tampouco é casual, porque por unha banda trataría de levantar en Galicia un cordón sanitario fronte á crecente moda do movemento antivacinas. E por outro, a proposta chega blindada pola Xustiza, xa que recentes sentenzas xudiciais deron a razón ás escolas infantís que esixiron a vacinación como requisito de acceso, a última en xaneiro.

¿Que opinan os expertos de sanidade sobre a proposta?
O doutor Federico Martinón, coordinador da Unidade de Investigación en Vacinas do IDIS, defendeu onte na TVG a proposta de Política Social. "Paréceme unha boa idea, complementaria doutras, que pode ser disuasoria para aquelas persoas que non vacinan vos seus fillos", que son "minoría", apuntou. E é que Martinón recordou que os nenos que van á gardería son especialmente "vulnerables" ás infeccións.

¿Pode estenderse a medida a outros cursos ou centros?
En principio resulta difícil pensar nese escenario. Aínda que o calendario de vacinación infantil en Galicia abarca ata os 14 anos, a escolarización é obrigatoria a partir dos 6 anos, polo que esixir ter a cartilla ao día para matricularse nos cursos que van dos 6 aos 16 anos sería, de forma indirecta, obrigar a vacinarse, o que choca frontalmente coa lei en España. Por iso é polo que a Xunta só estea a barallar por agora a súa aplicación de 0 a 3 anos e na súa rede de garderías públicas, xa que as escolas infantís privadas fixan as súas propias regras cando non teñen ningún tipo de concerto nin de acordo coa Administración pública. Por pór un exemplo extremo: un centro privado pode fixar o requisito da vacinación para matricularse como o de ter os ollos azuis ou o pelo louro.

¿Como actúan outros gobernos de España, Europa e o mundo?
En España ningunha comunidade deu o paso á fronte que agora estuda Galicia, aínda que hai movementos nese sentido desde hai tempo. Castela e León e Estremadura, por exemplo, esixen a cartilla de vacinación na matrícula da gardería, pero só con fins informativos, como ocorre en certo xeito en Valencia, Canarias ou Navarra. Tamén Cataluña pide achegar ese documento para matricular a nenos, no seu caso incluso ata os 12 anos. De aplicar a medida o próximo curso, Galicia sería o primeiro territorio en impor esta esixencia. En canto a Europa, o impacto crecente de enfermidades como o sarampión debido aos movementos antivacinas propiciou un endurecemento das medidas en países como Italia ou Francia, que desde 2017 e 2018 esixen a vacina para matricularse en garderías, como agora medita facer Holanda. Noutros países só esixen algúns medicamentos concretos, por exemplo. E en Australia incluso van máis aló e contémplanse cuantiosas multas para os pais que non vacinan aos fillos.

¿Cantas vacinas obrigatorias existen hoxe no calendario?
Desde os 2 meses de vida ata os 14 anos, Galicia administra gratuitamente a todos os pequenos vacúas contra máis dunha ducia de enfermidades: difteria, tétano, tose ferina, poliomielitis, hepatite B, enfermidade neumocócica, enfermidade meningocócica, o sarampión, a rubéola, as paperas, a varicela e virus do papiloma humano (VPH) en mozas. No caso dos nenos de gardería, menores de tres anos, serían cinco vacinas distintas contra varias destas enfermidades —xa que algunhas protexen contra varias patoloxías como a hexavalente ou o triplo vírica—.

¿Como se comportan os galegos coa vacinación?
As estatísticas apuntan a que Galicia ten unha ampla porcentaxe de cobertura de vacinas infantís. Datos da Consellería de Sanidade referidos ao ano que acaba de terminar apuntan a unha cobertura superior ao 99%, sobre todo no caso da primeira dose, xa que a porcentaxe podería caer algo nas chamadas doses de recordo. Parece, por agora, territorio hostil para os antivacinas.

Comentarios