O ano electoral dispara a hostilidade política entre Xunta e Goberno central

A reclamación dos 200 millóns do Ive emerxe como a demanda máis importante e urxente de Galicia, pero é só a punta do iceberg
Obras de la alta velocidad en Ourense. ARCHIVO
photo_camera Obras da alta velocidade en Ourense. ARQUIVO

Se o pulso político que manteñen a Xunta e o Goberno central é un avance do que será a longa precampaña galega ata o outono, mellor botarse corpo a terra. E é que o nivel de hostilidade entre ambas as administracións alcanzou neste arranque de ano cotas xamais vistas e que van moito máis alá do habitual debate político ou a recorrente resolución de conflitos no Constitucional. É unha guerra aberta entre o novo Goberno de esquerdas e a única maioría absoluta que queda ao PP, avivada ademais polo escenario electoral no que se desenvolve. Un campo de minas no que a primeira acaba de explotar: a débeda de 200 millóns do Ive. Pero quedan moitas máis.

1. Os 200 millóns do Ive

A falta de pagamento por parte do Estado a Galicia dos 200 millóns da mensualidade pendente do Ive do ano 2017 —máis outros 170 de incentivos como comunidade cumpridora— é sen dúbida o conflito máis urxente e relevante que manteñen ambas as administracións e que se encamiña sen freos cara aos tribunais, onde xa están os de Cataluña e Madrid. É unha polémica con todos os ingredientes para prolongarse no tempo, especialmente se se xudicializa, e que capitalizará a precampaña.

Quen coñece a Alberto Núñez Feijóo asegura que está especialmente encabuxado, como evidenciou na rolda de prensa de onte cunha linguaxe pouco habitual nel. É máis, trátase dunha crise que leva incluso ao terreo persoal, xa que o presidente galego asegura que tiña o "compromiso persoal" da ministra María Jesús Montero de que o pago do Ive realizaríase ao longo de 2019.

É unha fronte que ten moito de simbólico, porque foi algo así como a pinga que colmou o vaso e acabou coa paciencia dunha Xunta que sente agraviada —e que ata recibiu certo respaldo da oposición para reclamar ese diñeiro—; pero tamén moito de real, porque eran 200 millóns incluídos nas contas de 2019 que a Xunta tivo que sacar doutro lado con enxeñería contable e a conta de descuadrar o déficit. Se o Estado non paga, o conflito chegará ás autonómicas.

2. A chegada do Ave

O da data da chegada da alta velocidade a Galicia é un debate político tan vello como as travesas do túnel de Oural. Con todo, a Xunta conseguiu reactivalo grazas ao Xacobeo 2021, xa que entende que a gran cita da década quedará colla se non hai conexión de Ave a Madrid, como recordou este xoves mesmo Núñez Feijóo. Incumprida a data de 2019, o Goberno, Adif e Renfe non se mollan sobre un novo horizonte, que en todo caso algúns empezan a situar máis ben en 2022. A do Ave será sen dúbida unha guerra de guerrillas entre Xunta e Estado, con constantes escaramuzas como as de onte: por unha banda a UE reforza a súa teoría de 2022 e polo outro, Contas detecta chapuzas e atrasos inxustificados durante a etapa do Goberno de Rajoy.

3. Transferencia da AP -9

O conflito Xunta-Estado pola AP-9 non é só o seu traspaso a Galicia, senón todo o que rodea á máis relevante infraestrutura galega: peaxes, prezos, servizo, mantemento, obras... Algúns dos compromisos arrincados polo BNG para a investidura deben empezar a cumprirse a curto prazo, este mesmo verán, e ese será o test que marque o nivel de intensidade da guerra da AP-9. Polos propios prazos da burocracia, o traspaso parece inviable en 2020, pero a Xunta promete estar vixiante e denunciar cada incumprimento na folla de ruta asinada pola esquerda. Ademais, o verdadeiro choque pode producirse cando a AP-9 sexa galega, dado que o Executivo galego xa avanzou que rexeitará asumir a súa xestión se esta non chega acompañada de recursos millonarios para baixar as peaxes. En concreto, Feijóo falou de 1.400 millóns de euros.

4. Estatuto electrointensivo

Nas "próximas semanas" saberase se Xunta e Estado enterran a machada de guerra da crise industrial ou se, pola contra, recrudecen o seu corpo a corpo neste terreo. Será cando o Executivo central presente o esperado estatuto electrointensivo que permita reducir o prezo da electricidade parasalvar Alcoa San Cibrao, reactivar a planta de Parter na Coruña e evitar sustos con Megasa, Ferroatlántica ou Celsa, as grandes empresas consumidoras de luz.

Trátase dun dos enfrontamentos máis duros que manteñen hoxe os gobernos galego e estatal, xa que o pulso industrial non se limita á electricidade senón que se estende ao carbón —Meirama e As Pontes— e a Ence. E é que, no fondo, sobre a mesa hai miles de empregos en xogo.

5. Regulamento de Costas

Un conflito bilateral vinculado tamén ao tecido industrial galego, pero moito máis recente que o das electrointensivas. De feito, non ten un ano, aínda que xa está a dar moito que falar. Está comandado pola Vicepresidencia de Transición Ecolóxica, que no seu empeño por recuperar a nivel ambiental a liña litoral do país recortará as concesións outorgadas por Costas a moitas empresas que ocupan o seu dominio público, coa excepción daquelas que non poidan exercer o seu labor noutro lugar, como o caso dos estaleiros, por exemplo.

Ambas as administracións manteñen choques polos prazos da Ave, a AP-9, a crise industrial, a falta do apoio ao Xacobeo ou os médicos

Con todo, nunha comunidade coa cantidade de litoral que ten Galicia, esta modificación do regulamento de Costas é como lanzar unha bomba atómica sobre conserveiras, piscifactorías, viveiros, depuradoras... En total, segundo os cálculos da Xunta, hai un centenar de empresas afectadas. Polo momento, hai unha especie de tregua á espera de saber se o Executivo central segue adiante ou non co seu plan e se o redefine dalgún modo para evitar que sexa moi lesivo. Pero coas eleccións autonómicas ao virar a esquina, a bandeira branca non ondeará por moito tempo.

6. Apoio ao Xacobeo 2021

O vivido este xoves en Fitur foi o vivo reflexo das diferenzas que manteñen a Xunta e o Goberno central en canto ao seu rol no Xacobeo 2021. O gabinete Feijóo leva tempo reprochando ao de Sánchez a súa falta de concreción á hora de definir o seu apoio e achega ao Ano Santo, algo que si fixeron outras administracións e empresas. E a medida que se achega a data, as críticas aumentan.

Con todo, o Goberno central, que ata este xoves gardaba silencio respecto diso, erixiuse en Fitur no auténtico artífice da cita xacobea en Galicia e o resto de comunidades polas que pasa o Camiño: os ministros Uribes e Maroto presentaron un avance dun programa que, con todo, elaboraron maiormente as autonomías, no caso de Galicia case ao 100%. O xesto molestou bastante á Xunta: máis combustible para unha relación entre administracións xa bastante inflamable.

7. Pago da dependencia

Como noutros casos, non é unha batalla exclusiva de Galicia senón do conxunto das autonomías co Estado, que aínda non abona o 50% do custo do sistema de dependencia, como quedou comprometido cando se deseñou. O que ocorre é que, nunha comunidade envellecida como a galega, é unha cuestión con moito impacto económico na arca galegas. Por iso, aínda que a Xunta non está a ser especialmente belixerante con esta cuestión, tampouco pasará por alto este incumprimento. E menos en ano electoral.

8. Ampliación do MIR

Non hai guerra sen sanitarios. E a da Xunta co Goberno non é menos. Boa parte dos problemas do Executivo galego a nivel doméstico son sanitarios, segundo a súa versión pola falta de profesionais, como o recente caso de Verín. Galicia leva tempo reclamándolle ao Ministerio de Sanidade a ampliación do MIR ou a convocatoria dun extraordinario para poder nutrir ao sistema sanitario. Madrid négase. E mentres, todos afían os coitelos para a batalla final: a das urnas. Ás frontes concretas abertas entre Galicia e o Estado súmanse outras máis xerais como o debate territorial ou o financiamento.

Comentarios