Maio de 2014, Alfredo Pérez Rubalcaba participa nunha reunión do Círculo de Economía en Sitges (Barcelona); anunciou que no verán abandonará a secretaría xeral do PSOE; os empresarios elóxiono, o entón portavoz de CIU no Congreso, Josep Antoni Duran Lleida, elóxiao... e el ironiza: "os españois enterramos moi ben".
Alfredo Pérez Rubalcaba (Solares, Cantabria, 1951) era así e así era a súa relación con rivais políticos e compañeiros de partido. Temido -e ata odiado- por moitos, pero admirado por practicamente todos, todos aos que lograba seducir e conquistar coa súa intelixencia.
Onde uns vían a un gran orador, hábil negociador, pragmático, brillante estratego... outros percibían o mesmo, pero o adxectivaban doutro xeito: maquiavélico, maniobreiro ou intrigante.
Velocista na súa etapa universitaria, trasmutouse en corredor de fondo en política, actividade na que entrou tras a morte do seu amigo Enrique Ruano, detido pola policía de Franco, e na que, ao longo de corenta anos, o foi todo, todo menos presidente do Goberno.
Durante 21 anos foi deputado, estivo 17 na dirección do PSOE, 11 no Goberno e 2 como secretario xeral dos socialistas.
Rubalcaba era do PSOE e do Real Madrid e profesaba ambas as militancias cunha devoción absoluta. Cando Zapatero, recentemente elixido secretario xeral do partido fronte a José Bono -a quen apoiaba Rubalcaba- díxolle que contaba con el a pesar de todo, a resposta do político cántabro foi: "Por suposto. Agora es o xefe e xa sabes que eu son un home de partido".
Esa frase, recollida polo xornalista Gonzalo López Alba en El Relevo, un dos mellores libros que se escribiron sobre as últimas décadas do PSOE, explica como un home que apoiou a Almunia fronte a Borrell e perdeu, a Bono fronte a Zapatero e volveu perder, permanecía sempre no núcleo de poder do partido.
Foi imprescindible para Felipe González no Goberno, na oposición para Joaquín Almunia e volveu selo para José Luís Rodríguez Zapatero, para quen era capaz de negociar o Estatuto catalán, o pacto antiterrorista ou a reforma educativa, todo á vez desde a M-30, o corredor que rodea o hemiciclo do Congreso.
A capacidade de traballo de Rubalcaba sufríana os seus máis directos colaboradores, xa que aínda que de aparencia física fráxil, algo encorvado e ojeroso, calvo desde mozo, a súa resistencia estaba sobradamente contrastada en xornadas maratonianas e conversacións, conversacións e conversacións cuns e con outros, por teléfono ou cara a cara, ás veces fumando un puro.
Así se gañou o respecto de moitos dos seus rivais políticos e forxou acordos con nacionalistas cataláns e vascos, pero tamén tivo a inimizade doutros (o deputado popular Rafael Hernando estivo a piques de pegarlle nos corredores da Cámara).
Nos días que transcorreron entre os atentados do xoves 11 de marzo de 2004 en Madrid e as eleccións do 14 Rubalcaba converteuse no home máis odiado polo Partido Popular, xa que lle atribuíron ser o principal responsable da derrota electoral de Mariano Rajoy.
"Os españois merécense un goberno que non lles amenta, un goberno que lles diga sempre a verdade", dixo en plena xornada de reflexión o político socialista para escándalo do PP que falaría a partir de entón do chamado "comando Rubalcaba", un suposto grupo de políticos e xornalistas ao que atribuían intoxicacións e filtracións.
E é que Rubalcaba sempre tivo moita relación cos medios de comunicación e para moitos foi a versión española da figura anglosaxoa de spin doctor, o propagandista político sedutor e manipulador.
Axudábao nese empeño de convencer aos demais a súa brillante oratoria e ese ton contundente, irónico, pero sobre todo didáctico de profesor universitario, que acompañaba de xestos igualmente académicos coas súas mans, que non paraban de moverse e que se fregaba con moita frecuencia.
Rubalcaba era doutor en Química Orgánica e impartiu clases na Universidade Complutense e tamén en Alemaña e Francia. Falaba francés, inglés e algo de alemán.
Ademais, e non menos importante, Alfredo Pérez Rubalcaba era xogador de mus -"gañador de mus", dixo algunha vez- e aínda se recordan na aldeíña asturiana onde pasaba uns días no verán as partidas co seu amigo de sempre, Jaime Lissavetzky.
Con el estudou na mesma clase da Complutense, xunto a el afiliouse ao PSOE e con el coincidiu ata en elixir ás súas respectivas parellas: as dúas chamadas Pilar, as dúas estudantes de Químicas.
"Todo o que nos rodea é química", dicía Rubalcaba, que se declaraba "fascinado polo Litio" e alardeaba de que os seus coñecementos nesa disciplina permitíanlle entender a política, na que tamén "existen -ironizaba- suxeitos moi reactivos".
Hai outra frase que se atribúe a Felipe González que serve para explicar a figura do político socialista recentemente falecido: "Alfredo é único creando problemas para logo poder resolvelos". Fóra pronunciada ou non, o certo é que reflicte unha das características máis destacadas de Rubalcaba: víaselle máis cómodo e seguro canto máis complicada era a situación.
Cando o 30 de decembro de 2006 Eta rompeu a tregua que decretara uns meses atrás co atentado da T-4 en Barajaa, non había sinais do presidente do Goberno que poucos días antes acababa de dicir que as cousas irían a mellor respecto ao terrorismo o ano que ía empezar.
Foi Rubalcaba, o seu ministro do Interior, quen deu a cara nunha rolda de prensa cunha seguridade e un apromo que sorprenderon a todos.
O terrorismo deulle os seus peores momentos en política, como el mesmo confesou en varias ocasións, pero tamén a satisfacción de ter parte importante no fin de Eta. No entanto, chegou a dicir do seu paso polo Ministerio de Educación: "Foi unha etapa moi feliz na que fixen cousas que me parecían importantes".
Na súa última etapa na política, ata a súa retirada hai cinco anos logo de dúas derrotas en xerais e europeas, Rubalcaba volveu ser un home de partido, liderando unha organización gravemente tocada e pola que ninguén apostaba.
"Neste momento, que o Madrid lle gañe ao Barça é máis fácil que remontarlle a Rajoy", dixo Rubalcaba quince días antes das eleccións do 20 de novembro de 2011, nas que o PSOE caeu ao seu peor resultado histórico ata aquel momento.
Da dificultade do empeño dá idea que o Barcelona acababa de conseguir a súa cuarta Champions e era considerado o mellor equipo do mundo.
Foi nunha televisión deportiva e explicouno así: "Sabía a que me arriscaba, e que isto era moi difícil, pero pensei que era a miña responsabilidade facelo. Polo meu país, polo meu partido..."
