¿Son prescindibles as deputacións? ¿E algúns concellos? A crise sacou á luz o debate sobre a organización administrativa do Estado, non só no que se refire á redución de ministerios, senón tamén ao papel que xogan concellos, deputacións ou cabildos.
En pleno aluvión de receitas para aforrar e conseguir máis recursos, o ministro de Fomento, José Blanco, preguntouse hai unha semana pola utilidade das deputacións, o que abriu o debate sobre o seu papel e posible supresión. A figura das 41 deputacións que hai en España, do mesmo xeito que dos 7 cabildos e 4 consellos insulares vén regulada no artigo 141 da Constitución, que non especifica cal é a súa tarefa.
Para o presidente da Deputación de Zamora, Fernando Martínez Maíllo, esta está clara: ''son institucións que fan un bo servizo ao medio rural deste país e prestan servizos de todo tipo a municipios de menos de 20.000 habitantes''. O debate aberto é ''artificial'', di, á vez que defende a súa utilidade cun exemplo: 65.000 quilómetros de estradas do conxunto de todo España dependen das deputacións.
As deputacións, recorda Maíllo (PP), son institucións recollidas na Constitución que de non existir ''habería que inventalas''. ''O meu partido sempre defendeu a existencia das deputacións, salvo que agora se decida que todos os cidadáns vivan en grandes cidades''.
4.500 millóns para as deputacións
As 38 deputacións de réxime común (non inclúen as tres do réxime foral) reciben ao redor de 4.500 millóns de euros, dos que 3.903 son achegados polo Estado e 427 polas comunidades autónomas.
Os concellos, pola súa banda, teñen ingresos por valor de 10.581 millóns do Estado e de 5.633 das comunidades autónomas.
En conxunto, os ingresos das entidades locais (concellos, deputacións e cabildos) proceden nun 55,6 por cento do Estado e o 27,7 das autonomías.
Defensores dun modelo que ''cohesiona''
O presidente da Comisión de Deputacións da Federación Española de Municipios e Provincias, Antoni Fogué, afirma, en referencia ás palabras de Blanco, que un pode cuestionar o papel das administracións que ''non son eficientes, sexan deputacións, concellos, gobernos autónomos ou incluso Estado, pero por un tema de eficiencia, non por razón de ser ou existir''.
Firme defensor destas administracións, non en balde preside desde hai anos a Deputación de Barcelona, Fogué aposta polo fortalecemento deste modelo de servizos que serve para ''cohesionar e equilibrar'' o territorio.
Tras cualificar a estrutura municipal de España, con 8.000 entes locais, como moi ''atomizada e heteroxénea'', o presidente da Deputación de Barcelona apoia a pervivencia deste nivel da administración para evitar os desequilibrios e aumentar a eficiencia.
A revisión dun modelo
O presidente da Xunta de Estremadura, Guillermo Fernández Vara, xa avogou, máis que por suprimir as deputacións, por revisar ''en profundidade'' as administracións públicas en España, baseándose na reorganización da estrutura con criterios obxectivos xa que recorda que hai Parlamentos autonómicos con 130 deputacións mentres que outros tan só teñen 45.
Na mesma liña, o ex presidente do Goberno Felipe González afirmaba que a paixón reguladora das autonomías ten que coordinarse para non facer en España un ''exceso de reinos de taifas'', con lexislacións distintas, porque iso podería ser un lastre para a economía.
Para o catedrático de Dereito Constitucional da UNED Antonio Torres del Moral deberíase revisar toda a estrutura administrativa do Estado, empezando polo poder central e acabando polos 8.000 municipios que hai en España, os cales, opina, poderíanse ''reducir perfectamente á metade''. Tamén aposta este catedrático pola posibilidade de suprimir as deputacións e racionalizar as Delegacións do Goberno, o que suporía unha ''redución do gasto e vantaxes para o cidadán'' coa diminución de burocracia.
A Constitución, freo para o cambio
No entanto, recoñece que a desaparición das deputacións choca coa Carta Magna, opinión que comparte o catedrático de Dereito Constitucional da Universidade de Sevilla Javier Pérez Royo, quen advirte de que só mediante unha reforma desta lei poderíanse reducir algúns dos niveis da administración.
Pon como exemplo diso a provincia, como un ente territorial, mentres que, asegura, non sería posible suprimir o municipio porque, do mesmo xeito que o Estado, é ''practicamente un dereito natural''. En relación ás deputacións, aclara que estas serviron para suplir as carencias de municipios moi pequenos, que non tiñan ''nin tan sequera capacidade para recadar os seus propios impostos''.
En definitiva, Pérez Royo cre que é posible reducir o número de deputacións e incluso pensar na súa desaparición, aínda que deixa claro que isto pasa por unha reforma constitucional, tarefa ''impensable'' nestes momentos porque se terían que pór de acordo os dous grandes partidos.
A idea é compartida por Torres del Moral, quen está persuadido, di, de que este tema non sairá adiante porque PSOE e PP ''non se poñen de acordo en nada''.
O apego polo municipio
Desde o punto de vista económico, Luís Caramés, do Consello Xeral de Colexios de Economistas e catedrático de Economía Aplicada, cre que as deputacións teñen sentido en relación cos municipios máis pobres e pequenos, especialmente en aspectos como a xestión dos tributos ou os investimentos.
Máis crítico móstrase, con todo, cos municipios, entes aos que, ao seu xuízo, habería que dar ''unha volta de porca'', algo imposible nestes momentos porque desencadearía unha confrontación que ten as súas raíces no apego sociolóxico, sentimental e histórico que teñen os cidadáns aos seus municipios. Apego que, probablemente, non sintan por outras estruturas, como as deputacións, as mancomunidades ou os cabildos.
