Garzón, absolto pola causa dos crimes do franquismo

O Tribunal Supremo ha absolto hoxe a Baltasar Garzón ao considerar que a súa decisión de declararse competente para investigar os crimes do franquismo, "aínda que errónea, non é prevaricadora", pero reprochoulle que cuestionase a "lexitimidade" da Transición española.

A sentenza sinala, en referencia ás demandas das vítimas do franquismo, que "a procura da verdade é unha pretensión tan lexítima como necesaria", pero que "non forma parte do proceso penal" nin "corresponde ao xuíz de instrución", senón "ao Estado a través doutros organismos e (...) especialmente aos historiadores".

O Supremo engade que, no auto do 16 de outubro de 2008 no que se declarou competente, Garzón cometeu un erro na tipificación dos feitos -que cualificou como delito permanente de detención ilegal sen ofrecer razón do paradoiro da vítima no marco de crimes contra a humanidade- que, "como consecuencia do mesmo, arrastra outros".

Así, os maxistrados recordan que, segundo estableceu o propio alto tribunal na sentenza do caso Scilingo, contextualizar uns feitos nos delitos contra a humanidade non converte a estes en automaticamente perseguibles.

Recordan neste sentido que os tratados internacionais que permiten perseguir estes delitos non se incorporaron ao ordenamento xurídico español ata 1952, polo que falar de delito contra a humanidade "nin sequera nun 'contexto' é aplicable ao suposto polo que asumiu a súa competencia", xa que esa norma "non estaba vixente ao tempo da comisión dos feitos", entre 1936 e esa data.

DELITOS PRESCRITOS
O Supremo di tamén que os supostos delitos prescribiran cando se presentaron as primeiras denuncias en 2006, entre 54 e 70 anos logo de ocorridos os feitos, e nega que se poida considerar que o delito de detención ilegal que se investigaba tivese carácter permanente, o que interrompese o prazo de prescrición.

A sala argumenta, neste punto, que ese tipo penal non existía no Código Penal vixente no momento dos crimes -o da República- e que é "unha ficción contraria á lóxica xurídica" penar que "un detido ilegalmente en 1936, cuxos restos non foron achados en 2006, (...) seguiu detido máis aló do prazo de prescrición de 20 anos".

Incluso se, como argumentou Garzón, se considerase que o prazo debe empezar a contar desde a entrada en vigor da Constitución, o 29 de decembro de 1978, pois ata ese momento nada puideron facer os denunciantes, os feitos prescribirían a finais de 1998. Tampouco di a sentenza que a declaración de imprescriptibilidad que os tratados internacionais establecen respecto deses crimes "ten unha aplicación de futuro", pero non cabe a súa aplicación retroactiva.

UNHA LEI DE AMNISTÍA CONSENSUADA

Respecto da Lei de Amnistía de 1977, o Supremo di que "foi promulgada co consenso total das forzas políticas", froito da reivindicación das forzas políticas "ideológicamente contrarias ao franquismo" e que "tivo un evidente sentido de reconciliación, pois a denominada 'transición' española esixiu que todas as forzas políticas cedesen algo".

"En consecuencia, en ningún caso foi unha lei aprobada polos vencedores (...) para encubrir os seus propios crimes", engade o alto tribunal, que conclúe que "precisamente porque a 'transición' foi vontade do pobo español, articulada nunha lei, é polo que ningún xuíz ou tribunal, de ningún xeito, pode cuestionar a lexitimidade de tal proceso". A pesar de todo iso, a sentenza conclúe que Garzón non cometeu prevaricación porque a consideración dos feitos como crimes contra a humanidade "é plausible" e, "de acordo ás normas actualmente vixentes", serían cualificados así.

A súa interpretación, "aínda que errónea, foi empregada por outros operadores xurídicos", agrega o Supremo, que cita expresamente a postura que a Fiscalía mantivo no Tribunal Constitucional con ocasión da demanda dunha persoa que, tras localizar o cadáver dun familiar nunha fosa común, pretendía actuar penalmente contra os presuntos responsables da súa morte.

O tribunal, para rematar, tampouco considera relevante que Garzón arquivase en 1998 unha querela presentada polos sucesos de Paracuellos do Xarama -crimes atribuídos ao bando republicano- alegando que estaban prescritos, xa que "os cambios de opinión, debidamente razoados, non son orzamento da prevaricación".


CRONOLOXÍA DO CASO
A causa tivo a súa orixe na decisión que Garzón, como titular do Xulgado Central de Instrución número 5 da Audiencia Nacional, tomou o 16 de outubro de 2008, cando se declarou competente para investigar as denuncias de 22 asociacións de familiares de desaparecidos durante a Guerra Civil e o franquismo e autorizou a apertura de 19 fosas en toda España.

No auto, o xuíz apuntaba como responsables dos feitos a 35 altos cargos do réxime franquista, incluído o ditador Francisco Franco, cuxo certificado de defunción solicitou a efectos de declarar a extinción da responsabilidade penal.

A Fiscalía recorreu a decisión de Garzón e, o 28 de novembro de 2008, o pleno da Sala do Penal da Audiencia Nacional acordou, por catorce votos contra tres, declarar que Garzón carecía de competencia para asumir esa investigación e que debían ser os Xulgados de cada demarcación os que decidisen sobre a apertura das fosas.

O 27 de maio de 2009 o Tribunal Supremo admitiu a trámite a querela por prevaricación presentada contra o xuíz por Mans Limpas e designou instrutor da causa a un dos máis destacados representantes da á progresista da xudicatura española, Luciano Varela, que un ano despois, o 12 de maio de 2010, abriu xuízo oral a Garzón.

Nas súas resolucións, Varela sostiña que o xuíz "era consciente de que carecía de competencia" para investigar os crimes do franquismo e de que "non existían feitos con relevancia penal" que xustificasen a apertura da causa, e acusáballe de ignorar deliberadamente a Lei de Amnistía de 1977.

Comentarios