A fatiga pandémica supón unha maior ameaza para a poboación en xeral a medida que se eternizan as restricións e o día a día vese condicionado pola covid, e para combatela os expertos recomendan tanto un esforzo persoal por manter a mente ocupada e entretida como unha normativa clara e xustificada que sexa facilmente asimilada.
A OMS describe fatígaa pandémica como "a desmotivación para seguir as condutas de protección recomendadas debido a diversas emocións e experiencias, así como polo contexto social, cultural, estrutural e lexislativo" e exprésase de varias formas, tanto no ámbito persoal como o colectivo.
"Supón unha grande ameaza para todos, para un mesmo e para quen nos rodean. É real e está xerada polo constante estado de alerta no que vivimos, que é esgotador e deriva nunha lóxica procura da liberdade e o desexo de facer cousas", explica a EFE a psicóloga clínica e vicedecana segunda do Collegi Oficial de Psicologia da Comunitat Valenciana, Concepción Sánchez.
AS CONSECUENCIAS DO FARTAZGO. Co paso dos meses, algunhas das decisións individuais ven alteradas polo fartazgo respecto da pandemia, e aínda que os comportamentos dependen basicamente da personalidade e a percepción persoal do risco, existen outros factores que poden posibilitar certa relaxación das medidas de protección.
Primeiro "é necesario que teñamos información clara que podamos seguir e factores sobre os que podamos facernos responsables. Moitas veces sentimos cansados por axustarnos a unhas normas sanitarias cambiantes, ás que non vemos o sentido. Son imposicións sen xustificación clara, fundamentadas ás veces en criterios económicos e outras en motivos sanitarios", explica esta especialista.
"A intensidade da pandemia, a súa duración, os constantes rebrotes, o atraso na normalización. Vimos dun ano moi longo e a maioría cremos que 2021 traeríanos melloras, pero seguimos coas restricións, a distancia social, as máscaras, a crise económica e o medo", advirte. Segundo datos do Consello Xeral de Psicoloxía, un 40 % dos españois presenta síntomas graves ou moderados de depresión, o 30 % de ansiedade e un 41 % durme menos que antes da pandemia.
"É evidente nos últimos meses o incremento de casos de trastornos de ansiedade e depresión, e incluso de tensión postraumática ou problemas de soño ou alimentación. En Atención Primaria as consultas por depresión e ansiedade creceron un 78 %. E estes problemas afectaron especialmente aos profesionais da sanidade e outros empregos relacionados coa xestión da pandemia", detalla Sánchez.
CRECE A ANGUSTIA E BAIXA O ÁNIMO. "A sociedade está cansada, polo medo ao contaxio e ao virus, pero tamén está farta e desesperanzada, esgotada, física e mentalmente debido en boa medida á incerteza e a falta de control que se percibe respecto da pandemia. Cando a falta de perspectiva se alarga crece a angustia e baixa o ánimo", avisa.
Así, pódense reproducir actitudes que "negan a realidade para liberarse da angustia" ou que "viven desde a irresponsabilidade e o egoísmo, pensando que o virus non existe e sen ningunha empatía". "Por sorte, hai unha maioría social que, a pesar do cansazo, mantén condutas responsables. Incluso os nenos fan o correcto", agrega.
PENSAR NO AQUÍ E O AGORA. Neste contexto de incerteza, esta psicóloga recomenda manter o pensamento no "aquí e o agora", porque "aínda que é inevitable proxectar a mente, é necesario aceptar a situación na que estamos e manter uns hábitos saudables". "Temos ferramentas, o ser humano é capaz de sobrevivir en situacións estresantes, e nese proceso pode axudar o non falar constantemente da pandemia, de evitar a excesiva exposición ás malas noticias, manter contacto con amigos e familiares e sobre todo falar do que facemos e de como sentimos. A conversación nestas situacións pode ser un bálsamo", engade.
Esta especialista confía en que as vacinas e outros avances médicos para o tratamento da covid permitan "recuperar as relacións sociais", aínda que advirte de que quizá iso non signifique volver á situación anterior á pandemia. "Houbo unha ruptura no noso comportamento", sinala, e do mesmo xeito que nas nosas cabezas se acende unha alerta cando vemos fotos ou vídeos de persoas abrazándose ou asistindo a eventos multitudinarios sen protección algunha, esa especie de aviso "permanecerá en nós un tempo". "Non debemos confiar en que todo volverá ser como antes nin esperalo", asegura.
Tras felicitar aos seus compañeiros de profesión "polo labor que realizaron nestes meses, tanto no ámbito da saúde como no educativo", Concepción Sánchez diríxese ás autoridades sanitarias para reivindicar a "necesidade de que se aumente o ratio de psicólogos tanto en saúde mental como en atención primaria e hospitais, porque non todo o mundo pode permitirse unha consulta privada e hai moita xente que se atopa mal".
